Jön Türk Koalisyonu: Oluşan Bir İdeoloji
Şubat 1092'de yapılan Osmanlı muhalefeti kongresi sırasında Prens Sabahattin'in etrafında toplanan çoğunlukla, Ahmed Rıza'nın başını çektiği azınlık arasında yaşanan çetin tartışma, adem-i merkeziyetten ve diğer milletlerle diyaloglardan yana olanlar ile gayri-Türk unsurlara düşman, merkezi bir devletten yana olanlar arasındaki kopuşu netleştirmiştir. Bu tartışma, 1908-1918 yılları arasında harekete hakim olan bu Jön Türk ideolojisini şekillendirecek küçük eylem grubunu kaynaştırması bakımından daha da önemlidir.
Ağustos 1092'de, Paris'te, Rıza, Nazım, Ahmed Ferid, Abdulhalim Memduh, Mahir Sa'id ve Hikmet Süleyman'ın dahil olduğu ayrı bir Terakki Cemiyeti merkez komitesinin oluşturulması bu boşanmayı teyit eder ve bu azınlık grubunun sadece Türklerden oluşan yapısını ortaya koyar. Yeni komitenin resmi yayın organı Şura-yı Ümmet daha ilk sayısıda şunu bildirir: "Şayet Avrupa, davetimizi kabul ederek bize yardım etmek isterse bilhassa Ermenileri ve Makedonları bizden ayırmak isteyecektir. "Bu Terakki Cemiyeti’nin geçirdiği ideolojik evrimi gösteren önemli bir kanıttır. Elbette Rıza ve eylemciler “liberal bir’ kamuoyu’ yaratmayı ve rejimi bu şekilde değiştirmeyi hayal eder”, eylemciler ise halkı eğitme ve bir kamuoyu oluşturma vaktinin henüz gelmediğini çünkü “Sultan’ı tahttan indirecek bir devrimin ancak üst düzey devlet memurları ve askerler tarafından yapılabileceğini” savunurlar. Ancak her iki grup da bir noktada birleşiyordu –Türkçülük. Türkçülük yeni koalisyonun saygın bir üyesi olan Yusuf Akçura tarafından özellikle desteklenir.
Merkezileşmenin ve gayri-Türk unsurları dışlamanın ideolojik ifadeleri olan Milleyetçilik ve Türkçülük, sadece Sabahaddin’e değil aynı zamanda doğu vilayetlerinde idari özerklik kazanma mücadelesi veren Taşnaklara da bir tür yanıt teşkil eder.1903 sonbaharında koalisonun yayın organı Prens’in politik çizgisini kınar çünkü,
Sultan’a muhalif gayri-Türk unsurlarla her türlü beraberlik saçmadır: ”Eğer bir Hıristiyan… Ermeni ise bağımsız Ermenistan kurmayı hayal edecektir…Şu anda Bulgarlar ve Ermeniler silahlı ayaklanma başlattılar. Türkler bütün bunlara tanık oluyorlar, ve doğal olarak üzülüyorlar ve Hristiyanların kendilerini incittikleri duygusuna kapılıyorlar.
“Türk” milliyetçiliği, imparatorluktaki diğer gruplar arasında milli duyguların ortaya çıkışına duyulan tepkiyle birleşmiş gibi görünmektedir…1903 Ekim’inde çıkan Şura-yı Ümmet ve Meşveret İslam karşıtı olmanın, Türk karşıtı olmak anlamına geldiğini teyit ederek ince bir ayrıntı ortaya koyar…
Londra’da 1904 yazında yapılan bir İngiliz-Ermeni kongresi sırasında meydana gelen olaylar Ermeni Komiteleri ile koalisyon Jön Türkleri arasındaki çekişmeyi gayet iyi bir şekilde ortaya koyar. Çeşitli tereddütlerden sonra Londra’daki kongreye “Genç Türkiye partisinin lideri” sıfatıyla davet edilen Rıza söz ister. Kongre’yi düzenleyenler konuşmasını kapanış yemeğinde yapmasını önerirler. Ermeni eylemciler, İngiliz entellektüeller ve parlamento üyeleri önünde yaptığı konuşmasında grubunun çizgisini içtenlikle tekrarlar. Ahmed Rıza, kendisini Sultan’ın politikasını savunduğu ve Babıali’nin dilini kullandığı için eleştiren Fransa ve İtalya delegelerinin saldırısına uğrar ve konuşmasını bitirmesi istenir.
Jön Türklerin vizyonuna göre, ”hakim” Türk “ulusu” Osman’ın soyundan gelenlerin beş yüzyıldan uzun zamandır imparatorluk üzerinde uyguladığı egemenliği üstlenmelidir. Türk ulusuna ”Eski Türklere” tanınan özel statü ve her şeyden önemlisi onların yararlandığı meşruiyeti , çerçevesi henüz tam olarak belirlenmemiş bir Türk kimliğine dayandırmak zorundadırlar. Türk yazarları sistematik olarak Türk kültür mirasının erdemlerini vurgularlar ve Türk dilini en önemli ve en gelişmiş doğu dili olarak tanıtırlar: “Belagati ve mükemmelliğiyle günümüzün uygar bir milletinin dilidir”. Farsça ve Arapçanın Osmanlı Türkçesine katkılarından hiç söz etmeyen bu ifade, Jön Türklerin Kemalist mirasçılarının son şeklini verdikleri, Türkçenin “güneş-dil” olduğunu ve diğer bütün dillerin anası olduğunu iddia eden tezin tohumlarını içermektedir.
Sayfa 47Kitabı okudu
48 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.