Birkaç yıl önce CHP Milletvekili Özgür Özel, bir konuşmasında bekçilere nasihat verdi: Onlara Bekçi Murtaza gibi olmalarını öğütlüyordu... O vakitlerde eseri okumamış, hatta adını bile duymamıştım. Ancak eseri okuyanlar Özel'in bu nasihatine iyi bir karşılık verdiler. Bu vesile ile Murtaza'yı tanıdım. Nihayet bu güzide eseri okudum.
Murtaza karakteri Türk edebiyatında nadide bir isimdir, onun gibisi şimdiye kadar pek gelmemiştir. Murtaza, kraldan çok kralcı birisidir. Amirleri ne derse doğrudur, vazifesini eksiksiz yapmaya çalışır. Yapamazsa da kendisine ceza verilmesi için kırk takla atar. Gerçekte bu derecede birini görebilir miyiz bilmem, ancak toplumumuzun önemli bir kısmı bir miktar Murtazalık barındırır bünyesinde. İktidarın yaptığı yanlışlara kimi zaman göz yuman, kendi çıkarına olan ama milletin zararına olan bir konu için tek kelime laf edemeyen insanlarla doludur ülkemiz. Bunlar aslında ahlaksızlık göstergesidir. Ancak toplumumuzda ahlak tanımı oldukça kısıtlıdır. Hatta iddia ediyorum, ahlakın tanımını yapacak insan çıkmaz sokaklarımızda. Bu toplumda Murtaza gibi tipler olduğu gibi yapılan ahlaksızlıklara ses çıkaran bir avuç insan da vardır. Orhan Kemal de Murtaza karakteri ile ses çıkaranlardan biridir aslında. Onun bu eserini anlamak için de farklı bakış açılarına ihtiyacımız var:
Kohlberg'in Ahlaki Gelişim Kuramı'na baktığımızda Murtaza'nın tam bir kanun düzen eğilimi evresinde olduğunu görüyoruz. Sadece o da değil, itaat ve ceza eğilimi de açıkça görülür. Ayrıca Foucault'nun özne ve iktidar kavramı ile okuduğunuzda (dergipark.org.tr/en/download/art...) psikolojiden bir miktar sıyrılıp felsefe-sosyoloji ekseninde eseri değerlendirebiliyorsunuz. Ben bu eseri okurken Aziz Nesin'in 
Zübük ve Étienne de La Boétie'nin 
Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev kitabı ile ilişkilendirmiştim. Üstüne bir makale (üstte paylaştığım), bir de deneme yazısı (core.ac.uk/reader/45609260) okuyunca tam oldu. Aslında Murtaza bizlere çok da uzak değil, yakınımızda bir yerlerde belki de ta kendisiyiz...
·
35 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.