Velem yekun lehû küfüven ehad
Kendisi bir mislinden ve bir misli dahi kendinde mütevellid olmadığı beyan buyurulduğu gibi bu âyet-i kerîmede hiçbir kimsenin kendisinin küfüvü olmadığı îrad ve ityân kılındı.
Küfüv olmak, kuvvet-i vücûdda bir şeyin diğer şeye müsâvî olmasıdır ki bu da mahiyet-i nev‘iye veya vücûb-i vücûdda yekdiğerlerine müsavi olmak ihtimallerini hâvîdir.
Mahiyet-i nev‘iyedeki müsavâtı ve “lem yelid ve lem yûled” kavl-i celîli iptal eyler. Çünkü -mirâren arz olunduğu vech üzere- “mahiyeti kendiyle gayrı arasında müşterek olan”ın vücûdu maddî olmak icab eder ki bu da gayrıdan tevellüdü muktezi idi. Lâkin hüviyet-i mutlaka-i ilâhiye, gayrdan mütevellid olmadığı için mahiyet-i nev‘iyede müsavisi yoktur.
İhtimal-i sânî, vücûb-i vücûd idi ki bu da mahiyet-i cinsiyedeki iştirak demektir. Bu âyet-i kerîme bunu da cerh ve iptal eyler. Zira kıyas-ı hul- fî ile mahiyet-i cinsiyede iştiraki kabul olunsa cinsin faslı istilzâmından dolayı cinsi olduğu gibi faslı dahi olması, yani “ümm” mesabesinde olan cinsi ve “eb” mesabesinde bulunan (veled’in eb’e olan intisabı daha kavî olmakla eb’in bu babda asaleti vardır; bunun için “eb”, fasl itibar olunup “ümm”, cinsi mesabesinde kalmıştır) faslın izdivacından mütevellid bu- lunması lâzım gelir. Hâlbuki kimse tarafından îlâd olunmuş değildir; yani vâcibu’l-vücûd’dur.
Maamâfih sûre-i şerifenin evvelindeki icra edilen tahkikâttan mahiyet-i mebde-i evvel’in “li-zâtihi hüve hüve” olduğu sabit olmuş olduğundan cins ve faslın izdivacından tevellüdü bu sûretle de men‘ olunmuştur.
34 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.