Cabir bin Hayyan, Andrea Bernardoni
Efsane ile Gerçek Arasında Corpus jabirianum
*
2000’den fazla kitap
*
Cabir (Geber) bin Hayyan’ın (y. 721-y. 815) Arap simya geleneğini en iyi temsil eden bilimadamı olduğuna şüphe yoktur. Günümüzde İran’ın Horasan eyaletinde bulunan Tus şehrinde doğan Hayyan, yaşamının büyük kısmını Fırat’ın aşağı kısmında yer alan bir şehir olan Kûfe’da geçirir. Corpus jabirianum [Cabir’in Külliyatı] geçen yüzyılın 40’lı yıllarına kadar 2000’den fazla kitap içeriyordu, ama Alman tarihçi Paul Kraus’un çalışmaları sayesinde bu önemli Arap bilimadamının ürettiği eserler konusunu açıklığa kavuşturmak mümkün oldu ve külliyatındaki yazıların neredeyse tamamının müritlerine ve özellikle Hayyan’ın öğretilerini ele alıp X. yüzyılda geliştirmeye devam etmiş olan İsmailliye ve Haşhaşiler tarikatına ait olduğu anlaşıldı. Hayyan’ın namı o kadar yayılmıştı ki Batıda da, Liber de investigatione perfectionis [Mükemmellik Arayışı Hakkında Kitap], Liber de inventione veritatis [Hakikatin İcadının Kitabi], Liber fornacum [Fırın Kitabı] ve Testamentum Geberi [Cabir’in Vasiyetnamesi] gibi simyanın evrimi ve Avrupa’da yayılması açısından çok önem taşıyan metinler ona atfedilecekti. Latin simya geleneğinin en ünlü ve etkili eserlerinden biri olan Summa perfectionis [Mükemmelliğin Zirvesi] de William Newman’ın araştırmaları sayesinde XIII. yüzyılda faal olan Fransisken keşiş Paolo di Taranto’ya atfedilmiştir.
Corpus jabirianum’un ne kadarının VIII. yüzyılda ve ne kadarının X. yüzyılda yazıldığını belirleyecek durumda değiliz. Bu külliyattaki eserlerin en önemlileri şunlardır: Tabula smaragdina’yı temel alan ve Barmak adlı İran asıllı güçlü bir aileye adanmış olan Yüz On İki Kitap; birçok kısmı Latinceye çevrilmiş olan Yetmiş Kitap; Hayyan’ın simyasının kaynaklarının tarif edildiği On Kitap ve simya doktrininin bir bütün olarak sunulduğu Terazi Kitapları. Hayyan’ın kullandığı dil bazen zor ve imalar içeriyorsa da, yazar hiçbir zaman şifreli veya alegorik kodlara başvurmaz. Simyanın sırlarını bu alanla ilgisi olmayan okurlardan gizlemek için kullanılan sistem, konuların farklı yazılar arasında bölünmesinden veya duraksama, tekrar ve erteleme gibi kompozisyon hilelerinin kullanımından oluşur. (Sayfa: 522)
*
Ortaçağ 1 
Umberto Eco 
Leyla Tonguç Basmacı
17 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.