Item: Gurur ve Önyargı
Rating: 10 puan verdi
Author: Emre Bulut

Emre Bulut

@Emrebuluttt

29 Ağustos 2023 16:40

Edebiyat

424 syf.

· Kitabı okudu

10/10 puan verdi

7 günde okudu

Her iyi niyet, karşı tarafa iyilik olarak mı geçer?

Yine incelemeye önce yazarından başlamak doğru olacak.

Jane Austen, İngiliz bir yazar. İlk dönemlerde soylularla ilgili eleştiri tarzında roman yazan bir yazar idi. Daha sonraki dönemlerinde kadınların evlilikteki yeri, evlilikte bağlılık nedeni ile ilgili araştırmalar yapmıştır. Genel anlamda edebiyatta duygusal romanları eleştiren ve edebiyata reel bir gerçekliği monte etmeye çalışan bir yazar olmuştur. İroniyi kullanma şekli, sosyal hayatı yorumlaması ve gerçekçiliği kullanma tarzı ile unutulmaz bir kalem olarak kendini bugünlere kadar getirmiştir. Hayatının erken dönemi ile ilgili hiçbir bilgi neredeyse yok. Birkaç mektup, birkaç sonraki dönemde yaşayan akraba anlatıları ve birkaç söylenti. Netlik yok. O dönemden bahsetmeyeceğim bu nedenle. Jane nin babasından dolayı kütüphaneye erişiminin kolay olduğu ve kitap okumaya karşı olan merakı bilinen önemli bir veri bizim için. Ayrıca babası, kızının müstehcenliği yazmasına karışmayan, özel tiyatrolara kızını götüren, hatta kağıda ve kaleme ulaşmasını da sağlayan bir adamdı. Bu vesile ile Jane edebiyata erken yaşlarda girdi ve çok küçük yaşlarda yazmaya başladı. Şehir hayatını çok sevmeyen biri idi. Ormanda, ıssız, yalnız, sessiz bir ortamda daha güzel şeyler çıkarabildiğini düşünüyordu. Kendi evi şehrin içinde, kardeşinin evi de ormanın içinde bir yerde idi. Kardeşi Edward ın evinde birçok eserini yazmıştır. Gurur ve Önyargı da bu evde oluşturulmuştur. Hayatının son 8 senesini de yine aynı şekilde sessiz bir ortamda, ormanların içinde bir evde geçirmiştir. Kadın olmanın o dönem içinde üzülerek söylüyorum ki, birçok zorluğu vardı. Kadın hakları yetersizdi. Kadının önceliği kitap yazmak değildi, öncelik ev işi, çocuk bakımı, kocaya hizmet idi. Tabii ki böyle bir ortamda doğal olarak kitaplarını Jane Austen adıyla basamadı. Ha bu arada günümüzde öve öve bitiremediğimiz İngiltere den bahsediyorum. Kafanız karışmasın. Gurur ve Önyargı kitabını günümüz parasıyla 7600 Euro ya satmıştır. O dönem için çok iyi paradır. Hele bir de kadın yazar bazında değerlendirirseniz, bu mevzu o dönem için aşırı iyi bir başarı idi. Austen i okuyan onun hiciv, ironi, kusursuz kurgulama , feminist görüşünü, isyankar, sorgulayıcı zihnini, duygusal yaklaşımını , gelenekselliğin uzağından bakış açısı ve gerçekçiliğe yakın tarzını net bir şekilde görür.

Gurur ve Önyargı onun 2. romanıdır ve tüm dünyada adını duyurmasına da vesile olan aynı zamanda kitaptır. 25 milyon gibi bir satış rakamından bahsediliyor. Bana kalırsa bir öğrenme, ders çıkarma ve gelişim romanı. Yani olaylar karşısında bir kadının kitabın başından sonuna kadarki verdiği tepkilerdeki değişim ve kimine göre de gelişimin romanı demekte mümkün olabilir. Elizabeth Bennet kadın başkahramanımız. Acele kararların sonuçları görme ile alakalı ve iyilik kavramları ile sorgulayıcı bir yaklaşım göstermeyle ile alakalı kitapta ciddi anlamda mesajlar çıkarmak gerekmektedir. İyilik peki gerçekten iyilik midir? Size basit bir örnek vereyim. Anne ve baban kavga ediyorlar, bu tarz şeylere gerek yok canım annem veya canım babam diyorsunuz ve ikisinden birini bulunduğu ortamdan alıp, kavga alanından uzaklaştırıyorsunuz. Niyetiniz iyi doğru belki ama belki de size geri dönüşleri iki tarafından sert olacak. Ya o nasıl olacak diyeceksiniz. Şöyle ki; biz bugüne kadar bunu hep yaptık, içimizi senin yüzünden rahat rahat boşaltamadık, ikimizinde kini içinde kaldı, sinirimizi senin yüzünden rahat rahat atamadık, ayrıca ben mi suçluydum ha, beni niye o alandan uzaklaştırdın, diğerini niye uzaklaştırmadın, sen taraf mı tutuyorsun, sen nasıl evlatsın, ana baba ayırılır mı, ben daha mı suçlu idim, daha mı hararetli idim, beni niye uzaklaştırdın, hem senin yüzünden içimizi boşaltamadık, sana mı kaldı 35 yıllık evli çifti ayırmak vs vs onlarca tavırla karşılabilirsiniz. Yani o iyilik, oldu mu sana pasif iyilik. Yani bir nevi kötülük. Bir iyilik karşı tarafın senden aldığı kadardır. Üzücü doğru ama öyle. Yani senin niyetinin hiç önemi yok. Niyet, vicdan yada ahiret gibi olaylar için önemlidir. Bunu anlatma nedenim de şu; yüzeysel veya gerçek iyilik kavramlarını tema olarak kitapta görmek mümkün. Yani pasif ve aktif iyilik olayı. Şimdi kitaba geleyim. Bay Bennet in 5 kızı var. Mülk ipotekli ve malı yalnız bir erkek varise bırakabiliyor. Karısının mirası yok, fakirleşebilme gibi bir riski var. O nedenle kızlardan birinin iyi bir evlilik yapması şart. Olaylar bu mevzudan kurgulanıyor. Bay Darcy ile kızlardan birisi işte böyle bir ortamda tanışıyor. Bu kız yukarıda da adı geçen Elizabeth. Kitapta sürekli bir Bay ve Bayan var. Kimi malikane sahibi, kimi varis. Evlilik teklifleri havalarda uçuyor. Kitap adı niye bazı yayınevleri ve filminde Aşk ve Gurur olarak çevirilmiş bilemiyorum. Neden derseniz; çünkü aşk hikayenin herhangi bir yerinde yok. Belli ki aşk kelimesinin gizeminin, havasının, çekiciliğinin kullanılması ile kitap daha fazla satılır abiler, ablalar demiş yayıncı ve yapımcı kardeşlerimiz. Gurur ve Önyargı ismi İngilizce karşılığı ve kusursuz bir ad kitap için. Gururun getirdiği olumsuzluk, önyargının doğurduğu utanç kitapta her sayfada bize bağırıyor. Genelde aşk kitapları bilirsiniz kötü biter, hem de ne kötü. Ama bu kitap bana kalırsa o açıdan tatmin edici idi. Sevdim bu kısmı. Demekki neymiş? Aşk kitabı güzelde bitebilirmiş. Ölümsüz aşk kitabı böyle de olabiliyormuş. Elizabeth, önyargılı eğilimi olan bir karakterdir. Gurur ve önyargıyı aşma durumu onu mutluluğa eriştirir. Darcy ise zerafetten yoksun, kibirli bir karakter ama kendini sevdirebildiği, içinde güzelliği görebilen insanların varlığı onu dışarıya karşı bir şekilde kurtarıcı yapmıştır. Kitabın adı

Cecilia daki alıntıdan alınmıştır : 'Bu talihsiz olayın tamamı, dedi Dr Lyster, GURUR ve ÖNYARGI'nın sonucuydu. Eğer sefaletinizi GURUR ve ÖNYARGI'ya borçluysanız, iyi ve kötü o kadar harika bir şekilde dengelenmiştir ki, onların sonunu da GURUR ve ÖNYARGI'ya borçlu olacaksınız.' Orjinal metinde de bu kelimeler büyük harflidir. Kitapta, çevre ve eğitimin önemi, sosyal statünün aslında sadece para ile alakalı bir kavram olduğu, erdem ve mütevazilik getirmediği, kibirliliğin zararları, ince ruhun kazandırdığı, ebeveynlerin gelişimdeki önemi, evlilikteki kriterlerin neler olduğu, olması gereken özellik seçimleri, sınıf ayrılılıklarını görme açısından önemliydi. Ama en önemlisi bence kişinin kendini eleştirmesi kısmı idi. Kişi önce eleştiriye kendinden başlarsa kazanmama ihtimali yoktur. O kadar da net söylüyorum. Ben burada yanlış yaptım demekten lütfen kaçınmayın. Kimseye diyemiyorsanız bile bunu aynanın karşısında kendinize söyleyin. Anlatım serbest stilde idi. Kişilerin çizgileri çok netti. Çizimleri belirgindi. Karakterler yani detaylı şekillendirilmiş. Mektuplaşma kısımları da çok iyiydi. Bazı karakterleri hatta mektupta bize tanıtıyordu. Okuduğum en iyi romantik, aşk temalı dünya klasiği oldu. Herkese öneririm. Özel bir kitaptı. İncelemede uzun sürdü doğal olarak. Brenda Blethyn, Donald Sutherland, Keira Knightley, Matthew Macfadyen isimli oyuncuların da başrollerinde oynadığı 2005 yapımı filmini de öneririm. Puanım 10.