Allah, nefsin yedi mertebesini Fatiha’yla anlatır, buna nerden başlamamız gerekir?
“Allah, insanı en güzel surette, ahsen-i takvim kıvamında, kâmil manada yarattı.”2 Yani Allah, insanı fıtrat itibariyle böyle yaratıp ona her şeyi vermiştir. Bir de ona; “ben senin rabbin değil miyim” diye sormuş, o da; “kâlû belâ şehidnâ”3 deyip buna şahit olmuştur. “Sonra Allah onu en aşağıya, esfeli sâfilîne indirmiştir.”4
İnsan zahiri olarak dünyaya gelince hiçbir şey bilmez, manevi olarak da bütünüyle perdelenmiştir.
Bu durumda “gayril magdûbi aleyhim ve lâd dâllîn”5 ayeti nefsin en aşağı mertebesi olan emmare mertebesini anlatır; çünkü en son delalet gelir. Kul burada delalettedir, yolunu kaybetmiş ve şaşırmıştır. Bütün insanlar böyledir; yani yolunu kaybetmiş ve şaşırmış haldedir. Bu nedenle Allah ayet-i kerimede;
“Allah’tan yol göstericisi olmadan kendi nefsinin hevasına uyandan daha delalette kim vardır”6 buyurur. Bu yol göstericinin Allah’tan olması gerekir, Allah buraya bu sınırı koymuştur. Kulun
yol göstericisi Allah’tan değilse kul delalette olur. Aynı şekilde Allah, Resulullah (s.a.v.) Efendimiz’e; “daha önce sen iman nedir, kitap nedir bilmezdin. (Allah) Seni delalette bulup hidayete erdirmedi mi”7 buyurur. Demek ki Resulullah (s.a.v.) Efendimiz
kendisine kitap, iman gelmeden önce delalette, en aşağı mertebedeymiş.
Kulun buradan çıkıp, yolculuğu yukarı doğru yapması gerekir. Kul bir adım atıp ileriye, gayril magdûbi aleyhim ve lâd
dâllîn ayetinde geçen gazab kısmına gelir. Kul burada yolunu kaybetmiştir. Bu kısımda aslında rabbiyle muhatap olur ve rabbini ya, kabul eder ya da etmez. Buradan yukarıya doğru küçük bir
adım atmıştır; ama hâlâ aynı ayet içindedir, aynı bölümdedir, daha oradan çıkamamıştır. Kul, bu bölümde Hz. İbrahim (a.s.) gibi göğe, Ay’a, Güneş’e ve yıldızlara bakarak rabbini aramaya başlar. Bu, emmare nefsindeki birinin halidir, böyle biri yolculuğa daha
yeni başlamıştır, daha delaletedir.
Muhammed b. Hüseyin, Fatiha Suresinin Tefsiri, 16-17.
Kur'an'ın Özü, Kapısı, Fatiha Suresi'nin Tefsiri
··
118 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.