CENGİZ HAN’A KÜSEN BULUT-CENGİZ AYTMATOV,136 sayfa ”Gün Olur Asra Bedel”romanımızın devam kitabı olan bu romanın neden devam kitabı olduğunu ,neden ilk kitaba eklenmediğini yazar üstü kapalı olarak ; “Kitabın “bir bütün olarak” yayımlanabilmesi için sıklıkla iki şerden daha az kötü olanını tercih etmek,alegorilere sığınmak,kopan şiddetli fırtınalarda okuyucunun kıyılarına giden bir gemiye gereğinden fazla yük yüklememek en doğrusu gibi gelmişti. O zamanlar,”henüz tamamı söylenmemiş bir şarkıyı sonuna kadar söylemek” her zaman mümkün değildi.Ama şimdi böyle bir imkan sağlandı” diyor. Bize de tabiki okumak düşüyor,ilk kitapta Yedigey’in hikayesini okuduk,bakalım bu kitapta öğretmen Abutalip Kuttıbayev’in haksız yere tutuklanması sonucunda hapishanedeki yaşamı nasıl sonuçlanacak? Ne ile suçlanıyor? Tansıkbayev neden bu kadar kin dolu?Öğretmen Abutalip’den ne istiyor? Bu diyarlarda trenler batıdan doğuya,doğudan batıya gidip gelirlerdi… Abutalip ve karısı öğretmendir.2.Dünya Savaşında yaşadığı bazı olaylar nedeniyle mesleğinden ayrılmak daha doğrusu istifa etmek zorunda kalır.Yolları Boranlı tren istasyonuna düşer ve hayatlarını sürdürmek için demiryolu işciliği yapmak zorunda kalırlar.Abutalip değerlerine bağlı,geçmiş ne kadar iyi bilinirse geleceğin de o derece sağlam temellere dayanacağına inanan biri olması nedeniyle bildiği,öğrendiği türküleri,gelenekleri,efsaneleri yazarak çocuklarına bırakmak düşüncesindedir.Bununla ilgili bir kitap yazmaya başlar ama bazı kesimlerin bu hoşuna gitmez.Bunun duyulması sonucu geçmişi de kayıt altına alındığından suçsuz yere tutuklanır. Alma Ata tutukevinin bodrum katında bir aydır tutukludur ve çeşitli işkenceler görmektedir. Kendine sürekli şunu sormaktadır; “Niçin böyleler?Görünüşte onlar da insana benziyor.Peki,bir insan bunca kini içinde nasıl barındırır?Üstelik ben hiçbirine en ufak bir fenalık yapmış da değilim.Niçin?Bu insanlar nasıl bu hale geliyorlar?Bana niçin eziyet ediyorlar? Evet Abutalip’in suçu neydi?Geçmişi unutmamak için bildiği türküleri,efsaneleri,gelenekleri yazmak mı ,yoksa savaşta esir düşmek yerine kendini öldürmemesi miydi?Bunun cezasını çekmemiş miydi? Devlet Güvenlik Bakanlığı sorgu yargıcı Tansıkbayev’in tek amacı terfi ederek ailesinin ve kendisinin istediği yaşamı elde etmek.Üstlerinin onayıyla hedefine kitlenmiş bir şekilde çalışarak bizzat kendisinin şeytani bir biçimde uydurduğu bu davayla Abutalip’i hapse attırmıştı.Şimdi yapacağı şey bunu itiraf ettirmekti.Bunun içinde delil aramaktaydı. Abutalip’in yazdığı kitabında Mankurtlar hakkında muhakkak bir şeyler gizli olmalıydı.Öz anasını öldüren beyni yıkanmış mankurt!Bu efsaneyi yazarken öğretmen muhakkak bir amaç gütmüş olmalıydı.Bunun dışında öğretmenin belgeleri arasında Cengiz Han döneminden kalma “Sarı Özek İnfazı” başlıklı bir efsane daha vardı.Bu metin incelendiğinde siyasi bir inancın varlığı keşfedilebilirdi… Sarı Özek bozkırlarında Cengiz Han’ın yanına bir kahin gelir.Küçük beyaz bir bulutun onu koruyacağını ama bulutu yitirirse gücünü,kudretini de yitireceğini söyler.Bulutu nasıl yitireceğini Cengiz Han’a “ onu da artık sen bileceksin “der.Cengiz Han’ın tek amacı Avrupa’yı fethetmek.Tam bu sırada küçük beyaz bulut ortaya çıkar ve Cengiz Han’ın başının üstünden ayrılmaz.Bu da büyük komutana moral ve güç verir. Cengiz Han Avrupa fethine giderken askerlerine katı bir kural koyar;geride çoluk çocuk kadınlar kalıp ayak bağı ve esir olmasınlar diye çocuk yapmayı kesinkes yasaklar ve bu kuralı kim yerine getirmezse sonu kesin idamdır. Tam böyle bir zamanda yüzbaşı Erdene ile karısı Toluga’nın gizlice bir erkek çocukları olur.Kaçacakları sırada Cengiz Han öğrenir ve doğal olarak kaçınılmaz son gerçekleşir ve küçük beyaz bulut da kaybolur. Tansıkbayev’e göre suç bulunmuştur ;Sarı Özek İnfazı boşuna yazılmamıştır.Ona göre;efsane aslında,güçlü yönetimin kötülenmesi,devlet çıkarlarının bireyin çıkarlarına üstün olduğu düşüncesinin baltalanması,çürümüş burjuva bireyciliğe sempati duyulması,genel kolektifleşme çizgisinin,yani kolektifin ortak amaca itaat etmesinin karalanması ve buradan da sosyalizmin kısa yoldan olumsuz olarak algılanmasına varılması anlamı taşımaktaydı.Oysaki sosyalist ilkelerin ve sosyalist çıkarların her türlü ihlalinin ağır biçimde cezalandırılacağı herkesin bildiği bir şeydi… Tansıkbayev kendi kafasına göre kurguladığı senaryo ile Abutalip’ i yargılayacak,suçlu bulup cezasını verip hakettiği terfiyi alacaktır. Devlet bir sobadır ve yakıtı da yalnız insandır. Yakılacak insan olmazsa soba söner. Sönen, yanmayan sobanın da hiçbir yararı yoktur. Ama öte yandan bu insanlar da devlet olmadan yaşayamazlar. Sobayı tutuşturan, yakan onlardır. Sobayı yanar tutmakla görevli olanlar da ona yakıt temin etmelidirler. Her şey buna bağlı!