Batum’dan sonra Ortaasya’ya gidip, orada Sovyetler aleyhinde bir direnişe geçen Enver Pasa, ölüm-kalım günleri yaşıyordu. Moskova’daki arkadaşlarının da hayatları, bir düğüm noktasındaydı. Mustafa Kemal Paşanın ise Anadolu’da, Doğu’dan gelebilecek bir Enver Paşa müdahalesi, Sakarya muharebesi sonuna kadar uykularını kaçırmıştır. Bu muharebe kazanılınca Enver Paşa, Ortaasya’da gerçek şartlarla uygunluk derecesi çeşitli
yönlerden tartışılabilecek olan bir yolculuğa çıkmıştı ki, ölümünden önceki notlarında, o da bunun yanlış hesaplanmış olan cephelerini yazar. Yani askerî gerekler, ileri görüş ve değerlendirme bakımından çeşitli isabetsizlikleri, o da notlarında kaydeder.