İkna Çalışmalarında Bumerang Etkisi: Tepkisellik Kuramı
Tutumlarına yönelecek saldırılara karşı insanlara aşılama yoluyla bağışıklık kazandırmaya çalışırken eli hafif davranmayı unutmamak gerekiyor. Çocuğunuzun asla sigara içmemesini sağlama almaya çalıştığınızı düşünün. "Vereceğim mesaj ne kadar güçlü olursa o kadar iyi, isterse yanlış olsun" diye düşünüp çocuğunuzun sigara paketine bakmasını bile yasaklayabilirsiniz. "Ne zararı olacak ki?" diyebilirsiniz, "En azından böylece bu konunun ne kadar ciddi olduğunu anlayacaktır."
Aslında çok sert yasaklamalar getirmek zararlıdır, yasak ne kadar sert olursa bumerang etkisi yaratma ve yasaklanan etkinliğe ilginin artmasına neden olma olasılığı da o denli artar. Tepkisellik kuramına (Brehm, 1966) göre insanlar yapma, düşünme ve isteme özgürlüklerinin kısıtlandığı hissinden hoşlanmazlar. Özgürlüklerini tehdit altında hissettiklerinde nahoş bir tepkisellik durumu ortaya çıkar ve insanlar bu tepkiselliği azaltmak için tehdit edilen davranışı (örneğin, sigara içmek) sergileyebilirler.
Örneğin, bir çalışmada araştırmacılar bir üniversite kampüsündeki tuvaletlere ve duvarlara yazı yazmalarını önlemek amacıyla, iki uyarıdan birini yerleştirdiler (Pennebaker & Sanders, 1976). Uyarıların birinde "Hiçbir şekilde duvarlara yazı yazmayın" ibaresi okunuyordu. Diğer uyarıda daha ılımlı bir dil kullanılmıştı: "Lütfen duvarlara yazı yazmayın." Araştırmacılar iki hafta sonra dönerek uyarıların asılmasından sonra duvarlara ne kadar yazı yazıldığını incelediler. Öngörüldüğü gibi, "Hiçbir şekilde..." uyarısının bulunduğu tuvaletlerdeki yazı miktarı, "Lütfen duvarlara..." uyarısının bulunduğu tuvaletlere oranla, önemli ölçüde daha fazlaydı. Benzer şekilde, sigara içme, uyuşturucu kullanma ya da burnuna hızma takma konusunda sert uyarılar alan insanların kişisel özgürlük ve seçim duygularını yeniden kazanmak için bu davranışları sergileme olasılıkları daha yüksek olacaktır (Bushman, 2006; Miller, Kane, Deatrick, Young, & Potts, 2007).
Sayfa 393Kitabı okudu
·
2 artı 1'leme
·17 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.