anılarla Mustafa Kemal Atatürk, anılarda Mustafa Kemal Atatürk..
okumuş olduğum kitap 1970 yılında trtde program yapımcılığı aynı zamanda sunuculuk da yapan gazeteci 
Nazmi Kal ın 1970 yılından itibaren Mustafa Kemal Atatürk'ün yanında bulunan asker arkadaşları, hizmetlileri, hükümet görevlileri, bürokratların Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili anlattıkları anılarının kitaplaştırılmış hali.
öncesinde nazmi kal, Mustafa Kemal Atatürk ile anıları olan bu kişiler ile trtde yayınlanması düşünülen program için video kaydına da alınan röportajlar yapar.
ilerleyen zamanda bu konunun daha da üzerine eğilen nazmi kal, Mustafa Kemal Atatürk ile anısı/anıları olan ancak trtnin ankaradaki stüdyolarına çeşitli nedenlerle gelemeyecek olan kişilerle de mektup/lar aracılığıyla iletişim kurar ve bu kişiler stüdyoya gelip anlatırken videoya/ses bandına alınamayacak Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili anılarını nazmi kala mektuplar aracılığı ile iletirler.
Mustafa Kemal Atatürk'ün yakın çevresinde bulunan kişilerin gerek sözlü gerekse yazılı anlattığı anıları on yıl boyunca toplayan nazmi kal ilerleyen zamanda (Mustafa Kemal Atatürk'ün 100. doğum yılında) bu çekimlerin bazı bölümlerini trt 1de ''Atatürk'ten Anılar'' adıyla yayınlar.
Mustafa Kemal Atatürk'e ait anısı/anıları olan kişilerin Atatürk'ten Anılar adı altında anılarını anlattığı bu programın yayınlanmasından (1981) 20 yıl sonra da bu kez nazmi kal bu anıların programda yayınlanmayan kısımlarını, programda yayınlanmayanlarını 2001 yılında çıkardığı bu 
Atatürk'le Yaşadıklarını Anlattılar kitabında okuyucuya aktarır.
kitapta Mustafa Kemal Atatürk ile anılarını anlatan kişiler arasında Mustafa Kemal'in silah arkadaşı fahrettin altay, cumhurbaşkanlığı ikinci katibi selim aru, mudanya ve lozanda gazeteci olarak bulunan ahmet şükrü esmer, dönemin mersin belediye başkanı mitat toroğlu, Mustafa Kemal'in emriyle türk tarih kurumu sekreterliğine getirilen uluğ iğdemir, müzisyen ahmet adnan saygun, ahmet ağaoğlunun çocukları süreyya ve tezer, bakanlık binaları, merkez bankası, yargıtay, genelkurmay başkanlığı, cumhurbaşkanlığı köşkü gibi yapıları yapan avusturyalı mimar clemence holzmeister, almanyada yahudilerin uğradığı zulümden kaçıp türkiyeye gelen ve türkiyede ziraat uzmanı olarak uzun yıllar görev yapan hans wilbrandt, türkiye cumhuriyetinin ilk sinemacısı cemil filmer, dolmabahçe sarayı koruma polisi kazım polat, Mustafa Kemal'in yaveri cevdet tolgay, yazar hilmi yücebaş, arjantinli diplomat jorge blanco villalta, Mustafa Kemal'in şoförü sadık kutlu, Mustafa Kemal'in özel kalem müdürü haldun derin, ilk türk müzikologlarından cevat memduh altar, sabiha gökçen yer alıyor. (saydığım bu kişiler dışında başka kişiler de var ama onların adlarını yukarıda yer alan adlar arasına yazmadım. -adlarını yazmama nedenim bu kişilerin adları yazılmayacak kadar önemsiz olmaları değil, bu kitabı okuma konusunda bu yazımı okuyanların bu kişilerin kim olduğuna, neyi anlattığına dair merakının artmasını ve bu artan merakları ile kitabı okuma konusundaki isteklerinin de aynı derecede artmalarını istememdir.-)
kitapta Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili anılarını anlatanların her birinin anılarını burada başlıklar altında anlatmak yerine bu kişilerin anılarında anlattıklarının ortak noktalarına, (bence) anlatılan bu anıların ilgi çekici, üzerinde durulması gereken yerlerine değineyim.
okuyucu bu kitabı okurken/okuduktan sonra Mustafa Kemal Atatürk özelinde Mustafa Kemal Atatürk'ün;
-ne denli ileri görüşlü olduğunu,
-türk milletinin derdiyle ne denli dertlendiğini,
-Mustafa Kemal'in çeyrek asır boyunca aralıksız savaşan ve bu savaşlar sonucunda yoksul, bitkin düşen türk milletini maddi, manevi kalkındırmak uğruna nasıl aralıksız, plan program dahilinde farklı alanlarda çalıştığını,
#232285588 #232094529
-kendisinin emrine verilen suriye araplarından oluşan iki alayı istemeyip ''bu alayları alsınlar, benim eski türk çocuklarından eğitimleri az olan alayları versinler. ben onların eğitimlerini tamamlarım.'' diyerek türk askerine olan bağlılığını,
-dil devrimi, harf devrimi konularında nasıl sorunlarla boğuşup bu sorunların üstesinden nasıl geldiğini,
-çevresindekilere karşı ne derece hassas olduğunu, #232096018
-türk milletine hemen her konu özelinde kendini samimi, yapmacıksız adamışlığını,
-mussolini, hitler, dönemin avrupa politikası özelindeki düşüncelerini,
... görebilir.
yine kitabın okuyucusunun Mustafa Kemal Atatürk'ün gerek içeridekilere gerekse dışarıdakilere türk milletinin yararına, türk milletinin prestiji adına nasıl otoriter olduğunu, bu otoriterliğini kişi, mevki, makam fark etmeksizin gerekli yerde ve zamanda gereken kişiye gösterdiğini de göreceğini düşünüyorum.
bu konuyu kitapta anlatılan birkaç anı üzerinden örneklendireyim;
-dönemin lale film ve ankara sineması sahibi cemil filmer bir gün izmirde Mustafa Kemal'in kaldığı köşke gider. (gitme nedeni kitapta detaylı anlatılıyor.) Mustafa Kemal ile buluşan cemil filmer Mustafa Kemal'e, köşke girerken bahçivan kulübesi önünde 7-8 adet silindir şapkalı sefiri beklerken gördüğünü, bunların neden beklediğini/bekletildiğini sorar. Mustafa Kemal, cemil filmere pencereden izmir körfezini ve körfezdeki torpidoları göstererek şu cevabı verir; ''gördüklerin bunlarla gelen sefirlerdir. bunlar, zamanında londraya giden sefirlerimizi kabul etmemişlerdi. şimdi de onlar beklesinler.''
-trabzondaki yenilenen öğretmen okulunu ve burada yapılan çalışmaları görmeye giden Mustafa Kemal'in trabzona gitmesinden önce trabzon öğretmen okulunda kalan öğrencilerin yararlanması için belediyenin istimlak edip çamaşırhane yapmaya başladığı yer için batumdan trabzona gelen rumlar bu yerleri geri alacaklarını, bunun için dava açacaklarını söylerler. ancak bunları yapacağını söyleyen rumlar Mustafa Kemal'in trabzona geldiğini görünce/öğrenince hiçbir şey demeden, hiçbir şey istemeden geldikleri yer olan batuma geri dönerler.
Mustafa Kemal, türk milletinin, türkiyenin yararına olmak kaydıyla ülkede yaşayan vatandaşların da kendisi gibi hür iradeleri ile sorumluluk almalarını istemiş, türk halkını bu konuda teşvik etmiştir.
bu kitapta da Mustafa Kemal'in yaptığı yurt gezilerinde karşılaştığı kişiler olsun bulunduğu yerde yanına gelen kişiler özelinde olsun sürekli bu kişileri cesur olmaları, çekinmemeleri, sorumluluk almaları, çalışkan olmaları konusunda gerek direkt gerekse dolaylı olarak yönlendirdiğini kitabın okuyucusunun göreceğini düşünüyorum.
kitapta anlatılan ve bence günümüzde yaşadıklarımızı da düşününce daha bir anlamlı olan iki anıyı buraya yazarak kitap hakkındaki yazımı tamamlayayım.
-17 mart 1923te Mustafa Kemal mersine gider. bu gezide Mustafa Kemal'e dönemin mersin belediye başkanı mitat toroğlu eşlik etmektedir.
mersin gezisi sırasında Mustafa Kemal yanındakilere yolda giderken caddenin sağında solunda güzel, gösterişli binaları göstererek; ''bu kimin?'' diye sorar, kendisine; ''zendiyanların.'' cevabı verilir. Mustafa Kemal aynı şekilde başka bir binayı gösterip; ''bu kimin?'' diye sorar, kendisine; ''amkerakinin.'' cevabı verilir. bu olay bu şekilde bir iki kez aynı şekilde devam ettikten sonra Mustafa Kemal yanındakilere; ''peki bunlar bu binaları yaparken siz ne yapıyordunuz?'' diye sorunca orada bulunan bir köylü; ''paşam biz o zaman yemende askerlik yapıyorduk.'' cevabını verir. Mustafa Kemal kendisine verilen bu cevap üzerine bir şey demez.
(o devirlerde -meşrutiyetin ilk senelerinde- yemen sık sık isyan eder. bu isyanı bastırmak için anadoludan toplanan askerler yemene isyanı bastırmaları için gönderilir. yemene gidenlerden çoğu evine dönemez. -bu konuda çoğu kişinin bileceği yemen türküsü de var.- köylü Mustafa Kemal'e ima yollu bu durumu söyler. Mustafa Kemal de köylünün imasını anladığından ona cevap vermez/veremez. sonraki zamanlarda Mustafa Kemal'in de bulunduğu bir mecliste mersin, mersin ziyareti söz konusu olunca Mustafa Kemal bu olayı anlatır ve devamında; ''hayatımda cevabını bulamadığım sözlerden birisi de budur.'' der.
*ülkenin yer altı kaynaklarının, fabrikalarının, devlet mallarının, turizm tesislerinin, limanlarının... yabancılara peşkeş çekildiği bu günlerin sonrasında, yarınlarda yanımızda çocuğumuzun, yeğenimizin olduğu halde herhangi bir yerde gezerken/internette gezinti yaparken yanımızdaki çocuğumuzun, yeğenimizin gördüğü şeyler özelinde bize soracağı; ''baba/amca/dayı/anne/hala/teyze burası kimin?'' sorularına, ''katarlının, arapın, rusun, amerikalının..'' cevaplarını vermemiz sonrası, bize bu soruyu soran yanımızdaki çocuk devamında; ''peki onlar bunları alırken sen ne yaptın?'' diye sorunca; ''çocuğum ben o sıralarda market, manav, kira, fatura, kıyafet... giderlerimi karşılamak için sabahtan akşama çalışıyordum..'' mu diyeceğiz?
-Mustafa Kemal'in yine aynı mersin gezisi sırasında dükkanların yoğun olduğu bir yerde önü elinde bir buket çiçek taşıyan güzel giyinmiş bir arap hıristiyan kızı ve onun yanında bulunan suriyeli müslüman arap bir tüccar tarafından kesilir. arap hıristiyan kızı çiçek buketini Mustafa Kemal'e uzatır ve; ''suriye hemşehrilerimizi de kurtarın paşam.'' der. bu ricaya karşılık Mustafa Kemal; ''her millet kendi mukadderatını kendisi tayin eder.'' cevabını verir ve başka bir şey demeden oradan yürüyüp gider.
*ülkece sosyal, ekonomik vb. konularda içinde bulunduğumuz durum özelinde yukarıda anlatılan özelinde daha bir düşünmemiz gerekmez mi? bence gerekir.
okumuş olduğum kitabın, yanında yaşayanların anlattığı anılar özelinde Mustafa Kemal'in askeri, politik hayatı özelinde olsun onun günlük yaşamı sırasında karşılaştığı olaylara karşı verdiği tepkiler özelinde olsun onun türk milleti ile bağı, türk milletinin ona olan bağlılığı konusu özelinde olsun okuyucusuna farklı bakış açıları sunup okuyucuyu (bence) faydalı düşüncelere yönlendireceğini düşünüyorum.
yukarıda anlatmaya çalıştığım sebeplerden bu kitabın okuyucusunun artmasını temenni ederim.
bu yazıyı da bu temennimin görece gerçekleşmesini istememden sebep yazdım.
ek; olur da kitabı okumak isteyen/ler olursa diye kitabın pdfsi;
#231979271
ek-2; yazımın başlarında bahsettiğim nazmi kalın trtde yayınlanan Atatürk'ten Anılar adlı programına konuk olup Mustafa Kemal ile ilgilerini anılarını anlatanların videolarının yer aldığı link;
youtube.com/watch?v=-APd9I4...
(görüleceği üzere videonun yanındaki oynatma listesinde konu ile ilgili diğer kişilerin anılarının yer aldığı videolar da var.
yalnız bu listede yer almayıp da Mustafa Kemal ile ilgili anısını anlatan kişiler de var, örneğin, hans wilbrandt. onun anılarını anlattığı video; youtu.be/FMsr9WdyUo0?si=...
(bu şekilde oynatma listesinde olmayıp da anılarını trtde anlatanların kim olduğu hususunda fikir/bilgi sahibi olmak isteyen olursa kitabın pdfsini indirip içindekiler kısmında anılarını anlatan kişilerin adlarını you tube ya da diğer video paylaşım sitelerinde aratarak da bulabilir.)
son olarak bahsetmeden geçmeyeyim; kitapta Mustafa Kemal'in türk kadınlarına olan bakışı, onlar adına yaptıkları, yapmak istedikleri hususlarında da (bence) çok güzel, anlamlı, üzerinde durup düşünülmesi gereken anılar da var. örneğin; #232292619
(diğerlerini de buraya yazmayayım ki okumak isteyenin bu yöndeki merakı artsın.. (= )
kitabın okuyucusuna, okuyucularına şimdiden iyi okumalar dilerim..
··
411 görüntüleme
Eline zihnine sağlık yazım ve anlatımın takdire şayanlık 🌟
Yine bilgilere doyduğumuz bir inceleme olmuş. Emeğine, kalemine sağlık..
Yalnız incelemelerde çok hoşuma giden bir şey var. En sona yazılan "kitabın okuyucusuna, okuyucularına şimdiden iyi okumalar dilerim.." yazısı. böyle sahibinden kamyon falan satarken en sona yazıyorlar ya "alıcısına şimdiden hayırlı olsun" diye. incelemeleri sırf o yazı için bile okuyor olabilirim.
sahibinden.com/ilan/vasita-tic... bakımları yeni yapıldı. alana hayırlı olsun :D
rica ederim.. zaman ayırıp, okuduğun için de teşekkür ederim.. (=
ben, "kitabın okuyucusuna, okuyucularına şimdiden iyi okumalar dilerim.." derken tahmin edilebileceği gibi yazdığım inceleme/tanıtım yazımı burada ileride herhangi bir zamanda okuyacak olan kişi/kişilere şimdiden temennide bulunayım diye yazıyorum. aslında bu şekilde yazmak yerine böyle sahibinden sitesinde araç satanların araçları hakkında yazdıkları açıklamaların sonuna yazdıkları gibi; ''kitabın görece en son güncel okuması tarafımca yapılıp hakkında gerekli yazı da yazıldı. okuyana/okuyacaklara şimdiden hayırlı olsun.'' şeklinde bir açıklama da yazabilirmişim.. :D
4 sonraki yanıtı göster
Ne kadar dolu bir yorum. Keyifle okudum. Emeğinize sağlık. Bahsettiğiniz kısımları alıntılarla desteklemenizi çok beğendim.
dedikleriniz için ve yazımı okuduğunuz için size ayrı ayrı teşekkür ederim..🙂✨
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.