Cumhuriyet Yönetimi'nin ekonomi alanında elindeki tek yol haritası; II. Meşrutiyet'ten kalma, 'Milli İktisat tezi ve uygulamaları idi. Bu tezin esası, kapitülasyonların kaldırılması ile gümrüklerin arkasında, milli bir burjuvazi ve sermaye stoku yaratarak sanayileşmekti. Ancak Milli Mücadele sonrasında ülkedeki iki ayrı grup "Milli İktisat" modelinin etrafında ayrışmışlardı. Birincisi Z.Gökalp ve onu izleyen İnönü'nü ekibinin (İ.İnönü, Ş. Saraçoğlu, H.Saka, M.Şeref Özkan) Merkantilist/Alman Tarihçi Okulu'nun otarşik yorumu ile ikincisi Cavit Bey ile fikir arkadaşları olan Fethi Okyar, Ağaoğlu Ahmet ve A.Hamdi Başar'ın Liberal/ Serbest Piyasa Ekonomisi yaklaşımıdır. Daha sonraları bu iki gurup ayrı ayrı partileşerek; Iktisadi Tezlerini ve Maliye Politikalarını programlaştıracaklar ve birincisi devletçiliği (CHP), ikincisi serbest piyasayı (ScF) savunacaktır. Bu dönemde Cumhurbaşkanı konumu itibariyle Atatürk, bu iki grup arasında hakem durumundadır. Gazi pragmatist bir yaklaşım ile önce Fethi Bey'i başbakan atar, ancak Takrir-i Sükün Kanunu öncesinde çıkan isyan ve karışıklık üzerine; İsmet Paşa'yı hükümeti kurmaya memur eder. Atatürk, daha sonra 1930'ların başında İnönü hükümetlerinin performansını yeterli bulmadığından; F.Okyar'a Serbest Partiyi kurdurup demokrasiyi veya muhalefeti tecrübe eder. 1933'de girilen devletçilik uygulamalarının sonuçlarını beğenmeyen M.Kemal; önce İktisat Bakanı M.Ş. Özkan'ı istifa ettirir daha sonra da 1937'de İnönü'nün yerine C. Bayar'ı Başbakanlığa getirir. Gazi, birinci elden ekonomik hayatın da içindedir; zira sahibi olduğu İş Bankası aracılığı ile özel teşebbüsü, piyasayı, devletçilik uygulamalarını ve kalkınmayı sürekli izlemekte ve hatta yeni projeler ile katkıda bulunmaktadır. Bir bakıma İş Bankası, Gazi'nin ekonomi laboratuarıdır. Dolayısıyla asker/komutan ve devlet adamı olan M.Kemal'in mesleklerine iş adamlığını/müteşebbisliği de kattığına tanık olmaktayız. Nitekim Atatürk ve kurduğu İş Bankası, ülkemizdeki girişimcilerin ve özel teşebbüsün öncüsü ve hamisidir. Daha sonra zamanla Atatürk'ün etrafında İş Bankacılar denilen Celal Bayar, T.R. Aras, Mahmut Soydan, Kılıç Ali, Topçu İhsan vb. bir grup oluşacaktır. İş Bankacılar gurubu 1930'lu yıllarda girilen devletçilik uygulamalarında aşırılığa kaçıldığını ileri sürerek, önce C. Bayar'ın İktisat Bakanı ve sonra Başbakan olmasına yol açan süreci başlatacaktır.
Sayfa 14 - Maliye BakanlığıKitabı okudu
22 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.