İnönü'nün hatıralarına göre Atatürk ve çevresi (C.Bayar+İş Bankacılar); İnönü hükümetlerinin maliye ve ekonomi politikalarını onaylamamaktadır: İnönü ve İktisat Vekili M.Şeref Özkan (+Sanayi Gn. Md. A. Şerif Önay+Kadrocular) Devletçilik ile kalkınmayı, C.Bayar ve İş Bankacılar ise özel teşebbüsün esas alınmasını tezlerini savundular. Her ne kadar 1931 CHP Programına giren Altıok (Devletçilik), 1937'de Anayasa hükmüne dönüştü ise de; Atatürk tercihini sonunda İş Bankacılar'dan yana koydu. Nitekim Atatürk, İnönü'yü görevden almasından bir yıl kadar önce; Devletçilik uygulamalarında özel teşebbüsü engellediği için; radikal bulduğu İktisat Vekili Mustafa Şeref (Özkan'ı), Çankaya'da bizzat istifa ettirerek İnönü'nün de ifade ettiği üzere ekonomi politikasındaki memnuniyetsizliğini dışa vurmuştu. Ancak İnönü'nün, Atatürk'ün antipatisini kazandığını ifade ettiği Maliye Vekili F.Ağralı ve İnhisarlar Vekili Ali Rana Tarhan, Bayar Hükümetleri'nde de göreve devam ettiler. Zaten Bayar ve İnönü kabinelerindeki tek değişiklik, kendi arzusu ile hükümet dışında kalabilen; Atatürk'ün özel doktoru olan Sıhhiye Vekili Refik Saydam'dır. Buradan anlaşılmaktadır ki, hükümet üyelerini seçen ve hatta azil eden, başvekillerden öteye Atatürk'tür. İnönü, vekillerinin kendisinden habersiz - örneğin M.Ş.Özkan vb.- Çankaya'da 'İş Bankacıların' huzurunda ve kendisinin gıyabında istifa ettirilmesini, haklı olarak Gazi ile ihtilaflarının çıkış noktalarından saymaktadır İnönü bu ve benzer olayları şöyle ifade eder: "Vekillerden hangisini istemiyorsa itimadı yoksa söylesin…değiştirmek mümkündür. Herhangi bir vekili istifaya mecbur etmek için sert muamele yapmak onun için çok ağır bir muamele oluyor. Hükümet olarak, başvekil olarak benim için de çok üzüntü verici bir hadise oluyor." Dolayısıyla Atatürk, maliye politikasının yürütülüş tarzından değil ama sonuçlarından yani kalkınmanın yavaşlığından ve modernizasyon hedefinin gerisinde kalınmasından rahatsızdı. Nitekim London Times'ın "Bayar'in Başvekil seçilmesi daha ziyade şu fikri veriyor ki değişikliğin asıl sebebi hâlâ eski usullerle işleyen Türk İdare makinasını tadil etmek ve yenilemek istemesidir. Yeni Türk nesli, politikadan ziyade iktisat ve maliye işlerine alaka göstermekte ve idare çarklarının yavaş işleyişinden şikayet etmektedir," şeklindeki yorumu; Tan gibi ulusal yayın kuruluşlarınca da iktibas edildi. İnönü'yü A.E. Yalman'ın yazılarının rahatsız etmesinin nedeni, C.Bayar'ın daveti ile yaptığı röportajlar ve sonunda eklediği yorumlarıdır. A.E.Yalman ömür boyu bir liberal gazeteci ve iş adamı olarak yaşadı ve doğal olarak da, önce CHP döneminde Bayar'ın, daha sonra DP döneminde Menderes in kalkınma hamlelerini destekledi.
Sayfa 97 - Maliye BakanlığıKitabı okudu
·
39 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.