Nietzsche iç çekip şapkasını tekrar başına taktı.
"Hartmann'a dönersek, bilinçdışının farklı yönlerinden bahsediyor ve anılarımız ile zihinsel süreçlerimizin büyük kısmının bilincin dışında olduğunu söylüyor. Katılıyorum ama yeterince ileri gitmiyor: Hayatın -gerçek hayatın- ne kadarının bilinçdışı tarafından yaşandığını kestirmek güç olsa gerek. Bilinç, varlığı örten yarı saydam bir deri sadece: Eğitimli bir göz onun ötesini görebilir -oradaki ilkel güçlere, iç güdülere, güç arzusunun derinliklerine kadar inebilir.