Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun Kiralık Konak adlı eserini çok severim. Hakkı Celîs de bütün geliştirilememiş yönleriyle yine de hatırası güzel bir edebiyat karakteri benim için.
Yazarın "Yaban"ı muhteşem, "Hep O Şarkı" adlı eseri de insanı tebessüm ettiren bir eserdi. Sodom ve Gomore'yi uzun zamandır okumak istiyordum. Tatile denk gelen hastalık süreci içinde kitabı bitirmek nasip oldu.
Kitabı beğendim. Her şeyden önce yazarın anlatımını, üslûbunu beğeniyorum; diğer kitaplarındaki gibi bir tadı var bu kitapta da anlatımının. Adını saydığım kitaplarda da bu kitapta da aynı lezzet, aynı tat var. Bu üslûp, söyledikçe akan, yuvarlanan, akıp giden bir anlatım; diyaloglar asla sırıtmadığı gibi, hiç bir bölümde bir önceki ya da sonrakine göre bir kopma hissi hissedilmiyor. Sanki yazar bir oturuşta yazmış gibi romanı. Oysa 1927-1928 yılları arasında yazmış kitabı Yakup Kadri.
Eser, İstanbul'un işgali sırasında yabancıların ve türklerin yaşadığı ahlâksız ilişkiler üzerinden sodom ve gomore'ye yani Lût kavminin helâkına işaret ediyor. Kendi özünü kaybetmiş ya da bundan vazgeçmiş insanların kendi ülkelerini işgâl etmiş insanlarla kurduğu bu bayağı ilişkiler kitap boyunca sürüyor. Kitaptaki yabancı karakterler türlü cinsel maceralar yaşayan, ahlâki yönleri gelişmemiş insanlar; ancak yazar bu karakterleri geliştirerek derinlikle kişilere dönüştürmek yerine basit, bayağı, iğrenç seks düşkünü, dalavereci tipler olarak çizmiş, yine de Captain Read gibi bir kaç istisna da mevcut. Bu klişeler görevini yerine getiriyor ve bizi tiksindiriyor, ama ne kadar gerçekçi bir his veriyor onu bilemiyorum. Kadın garson yerine erkek garson isteyen, erkeklerin kucaklarına oturan erkekler; amerikalı bir kadınla eşcinsel ilişkiler yaşayan nermin karakteri, azize hanımın hemen subay marlow'a tav olan kocası; özellikle de önceden teheccüd namazlarının kılındığı odanın içinde kırbaçların, maskelerin, kostümlerin olduğu bir seks fantezisi odasına dönüştürülmesi gibi garip ve sıklıkla tekrar edilen, ve yazarın tiksintisini açıkça belirttiği olaylar beni biraz şaşırttı, bu kadar klişe fazla geldi açıkçası... Bu kadarı gerçeklik duygusunu zedeliyor çünkü. Yazar bu tiplemelerle onlardan nefret etmemizi sağlıyor, öte yandan necdet, marlowe, leylâ ve sair bir kaç karakter üzerinden de bu dengesizliği düzeltmeye çalışıyor. Zaten bu sayede eserin olumlu bir şekilde denge sağlayabildiğini düşünüyorum.
Eserin en çok sevdiğim bölümü Necdet'in İstanbul'un ne olduğunu anladığı o kısım oldu. Yakup Kadri, kitabın son kısımlarında daha politik bir dille meseleleri çözüme kavuşturuyor. Bu son bölümde karakterlerimiz ülkenin kaderine paralel bir şekilde seçimlerinin sonuçlarıyla yüzleşiyorlar. Necdet karakterini çok sevemesem de yaşadığı buhranın onun ruhunu ne kadar acıttığını anlamak kitabın başından sonuna mümkün. Kitabın esas mazlumu İstanbul'un, Necdet'in onun yani şehrin aslında ne olduğunu anladığı kısımdan itibaren ağırlığı artar bir vaziyette kendini görünür kıldığını, son bir ya da iki bölümde ise üzerindeki lanetten kurtulmayı başaran ya da ümit eden bir karakter olarak karşımıza dikildiğini görmek de güzel.
Sonuç olarak; Sodom ve Gomore okunması gereken önemli bir edebiyat eserimiz. Ülke işgâlinin insanların cinsel davranışları ve onların düzgün ya da yanlış şekilde yaşanması üzerinden anlatılması bana ilginç geldi, bunun altında ahlâkçı yargılamalar olduğunu da düşündüm; ancak bütün bunların eserin iyi bir eser olmasını engellemiyor.
herkese iyi okumalar.
