Søren Kierkegaard, her şeyden önce gerçekten 'ilginç' bir kişiliğe benziyor. Düşünceleri ve bunları aktarma şekli, yaşam tarzı, tepkileri, anlayışı vb. en küçük parçasından en büyük parçasına kadar yansımış bir ilginçlik. Bu kitabı okumadan önce kendisi hakkında neredeyse hiçbir şey bilmiyordum. Okuduğum ilk kitabı zaten. Bodozlama daldım -incelemeye de böyle daldım-. Ki okuduğum her kitapta bunu yapmaya çalışıyorum. Dalmasına daldım, ama kitap karmaymış. Diğer kitaplarından bölüm bölüm kesip almışlar. Kitabı bitirdikten sonra önsöz kısmına geri gelip okuduğum zaman fark ettim. Bundan dolayı pişman veya üzgün değilim. Güzel oldu. Çünkü, onun yazdıkları ile az da olsa kendisini tanıma fırsatım oldu. Zaten geçmişini bilseydim ne olacaktı ki? Şundan şundan dolayı şunu yazmış, onun etkisi ile bunları söylemiş, babası böyleymiş o da böyle olmuş vs. yazarın yazdıklarından bağımsız, kendi bildiklerim ve tecrübe ettiklerim ile gelen anlayışımla yargılarda bulunacaktım. Bu da dolaylı yoldan onu olduğundan farklı algılamama sebep olacaktı. Ayrıca ben, onun geçmişini bildiğim gibi, o da beni geçmişimi bilseydi eğer; yazdıklarını okumamı ister miydi veya söyleyeceklerinden dolayı ben kitabını okumak ister miydim? Hiç zannetmiyorum. Sıfırdan -teknik olarak bir iki bilgiye sahiptim- ve bilinmezlikten başlayıp onunla dolu noktalara ulaştım. İyi ki de böyle yapmışım. EfsanE biriymiş. Kitap , derleme parçalardan oluştuğu ve onun hakkında edindiğim kesinlikli ve ilk izlenim olduğundan kısa bir benzetmeyle incelememi sonlandıracağım.
Kaos ve düzen. Bu iki kelime dünyamızı ve içine aldığı her şeyi kapsıyor. Doğanın ve dünyanın kusursuz bir düzeni olduğunu düşünüyorum. Bunun sebebi: Başlangıçta her şeyde ve her yerde bir kaosun hâkim olmasıdır. Yani hiçbir yerde, düzene dair en ufak bir nokta bile yoktur. Hatta nokta bile yoktur. Geçen zaman ve varoluş ile birlikte her şey, her şeyle bağlanmaya başlar. Her şey, her şey ile bir şekilde bağlanmıştır. Bu yaratıcı düşüncede ve yaratıcı olmayan düşüncede de vardır. Bağlantılar kuruldukça, küçüklerden başlayarak büyüklere giden kusursuz bir düzen oluşur. Doğayı mükemmel görmemizin sebebini tam burada buldum. En azından benim kanaatim, bu. Peki, her şey güzel ve hoş ama Søren abi, bunun neresinde? Søren abi, bu düzenin en içinde bulunan kaosun göründüğü yerde. Yani her yerde bulabiliriz, ama hiçbir yerde yoktur. Düzeni oluşturan kaosu görür ve kaosun yapıtaşlarını belirler. Sonra da düzeni nasıl oluşturduğu anlar. İnsanların oluşturduğu düzene de böyle bakar. Ama bizlerin ki, kendiliğinden oluşma değildir. Bu yüzden, çoğu kusurludur. Kusursuzun yapıtaşlarını gören biri olarak Søren abi, kusurludakileri fark etmemesine imkân var mı? Bence, yok. Bağlarımızı nelerin oluşturduğunu, bunların etkilerini, yanlışlıklarını ve doğruluklarını, doğa ile benzerliklerini ve farklılıklarını vs. her açıdan bakarak incelemişe benziyor. Bir su birikintisinin önünüzde olduğunu düşünün. Suyun içinde de küçük bir parça çamur olduğunu görelim. Olağan hâldeki bir suyu hayranlıkla incelemiş ve anlamış, Søren abimiz var. Çamurlu suyun karşısında olduğunda ne yapabilir ki? Suyu, çamurdan nasıl kurtarıp olağan güzelliğine ve saflığına nasıl getireceğini düşünmeye başlar. İşte, tüm mevzu bu. Bu kitapta suyun güzellikleri ile çamurlu suyun çirkinlikleri -önceden güzel olanın tam karşıtı- bir arada bulunuyor. Uzun lafın kısası, bizim içimizdeki doğal ve kendi oluşturduğumuz, hem içeride hem de dışarıdaki kaosu anlaşılır kılmış. Bunu da düzenden yola çıkarak yapmış.
Bir incelemeye benzeyip benzemediğinden emin değilim. Söylemek istediğim ve düşündüğüm daha çok şey var. Ancak kitaptaki parçaları, asıl yerlerinde gördüğümde ve kafamdakilerin doğru olduğuna kanaat getirdiğimde belirtmem ve sunmam doğru olur. Şimdilik, sadece algıladığımı sunuyorum. Bunlar ne bir yargıdır, ne de bir tanımdır. Sadece kusurlu olan anlayışımın meyvelerini gösteriyorum. Bu yüzden, buraya kadar okuyan herkesin anlayışına sığınırım. Saygılarımı sunuyorum. Søren abinin de dahil olduğu yarınlarda görüşmek dileğiyle, esen kalın.
