Asimov'un milyarlarca gezegene yayılmış galaktik imparatorluğun Hari Seldon adında bir bilim adamı tarafından psikotarih adıyla hayata geçirdiği bilimsel metod ve bilgi aracılığıyla karşı karşıya olduğu yıkımı minimum zararla atlatma sürecini anlatan Vakıf serisinin 5. kitabı Asimov kitabı olmanın getirdiği tipik özellikleri barındıran, serinin önceki kitaplarına kıyasla heyecan düzeyi daha altta kalan bir eser.
Her şeyden önce Vakıf ve Dünya'yı kesinlikle İnkılâp Kitabevi'nin baskısından okumamak gerek; çünkü kitabın vereceği keyfin önemli bir kısmı berbat çevirisi nedeniyle gerçekten heba oluyor. İthaki'nin yeni baskısını beklemek çok zaman alabilir diye sahaflardan aldım kitabı, pişman da oldum demek istemiyorum, ama pişmana yakın bir duruma da geldim; zira çevirmenin işkence etmek niyetiyle cümleleri katlettiği bir çeviri bu.. Örneğin Üç Robot Yasası'nın yeni yasası olarak Sıfırıncı Yasa yerine Zeroth adını kullanabilmesi (zero=sıfır, th=-ıncı)... bilmem ki ne desem..Cümlelerin çok büyük bir çoğunluğunda "-dır, dir" eki kullanılır mı? Konuşurken böyle mi konuşuyoruz? "Gelmezsen üzüleceğimdir".. Çevirmen bir çok cümlede bu hataya düşüyor. Bu da doğal olarak kitaptan soğutuyor insanı.
Ayrıca Vakıf Ve Dünya serinin bir önceki kitabına da saygısızlık yapıyor diyebiliriz. 4. kitap olan Vakıfın Sınırı'nda dünyanın adı Arz ve bütün kitap boyunca böyle kullanılıyor. Bu kitapta ise Arz kelimesi hiç bir şekilde kullanılmıyor. Neden peki?
Kötü çeviriyi bir kenara koyarsak Vakıf ve Dünya, serinin en heyecansız kitabı; çünkü bu sefer politik oyunlar, dolaplar yok; iktidar oyunları bizi şaşkına çevirmiyor; karşımızda yeni bir Seldon krizi yok; 4. kitapta tanıştığımız Vakıf üyesi Golan Trevize ve arkadaşları dünyayı arıyorlar. Bütün kitap dünyayı aramaktan ibaret. İmparatorluk gezegenlerinde her şeyin kökeni olan bir gezegenden söz ediliyor; orası da dünya elbette. Yirmi bin yıllık galaksi imparatorluğu tarihinde köken sorunu bir şekilde görmezden gelinmiş... ama işin aslı elbette öyle değil. Asimov bu kitapta karakterlerimiz yasak gezegenlerde dünyanın izini ararken farklı insan kültürleri, farklı cinsiyet özellikleri taşıyan insan topluluklarını da anlatıyor; Ursula K. Le Guin'in yarattığı dünyaları düşünürsek çok ama çok yavan kalıyor yazarın dünyası, ama yine de ilgi çekmediğini, kitaba ve bütün serinin kendine özgü yavanlığına yakışmadığını da söyleyemeyiz.
Asimov 5. kitapta da olayları robotlara, yapay zekâlara, robot yasalarına, ait olma temasına bağlıyor; okudukça genişleyen ve bizi içine alan Asimov dünyasının kuru cümlelerden oluşan ve karakterleri gelişemeyen, arada bir derinlik hissi veren yapısı bir edebiyat tadı kesinlikle vermiyor,elbette dil ve anlatım çok önemliyse bizim için; çünkü betimlemeler yine basit, yazar süslemekle uğraşmıyor, her neyse onu vermeyi, onu göstermeyi istiyor. Bu durum yazarın tarzına alışınca rahatsızlık vermiyor elbette, bu süssüz, neredeyse renksiz bilimkurgu dünyasında herşey renklendirilmemiş uzay fotoğrafları gibi: gerçekler ve önce ilgi çekiciler, ama renksizler ve çok da uzun süre ilgimizi ayakta tutamazlar gibi. Bu yavanlığın arkasında yükselen fikirler, düşünceler, yepyeni bir evren yaratma ve bu evreni şiddete minimum düzeyde başvurarak, özellikle 4. kitapta tanıdığımız ve bu kitapta da süren bir Gaia gezegeni düşüncesi- yani ekosistemle bir olmuş canlılar, insanlar, varlıklardan oluşmuş bir galaksi cenneti düşüncesi Asimov'un politik görüşlerine de uygun bir vaha yaratmak derdinde olduğunu düşündürüyor.
Asimov'un dünyasını bilimkurgu okuyan herkese muhakkak öneriyorum.
