Toplumun basit ve sıradan bireyi Hayri İrdal'ın hareketsiz, silik hayatı Halit Ayarcı ile tanışmasıyla değişikliğe uğrar. Hayatına büyük tesir eden bu mühim hadiseyi ve öncesini yazmak ihtiyacını o zaman kendisinde bulur. Hayatını, çocukluğundan itibaren evre evre anlatmaya başlar Hayri İrdal. Girdiği cemiyetlerde tanıdığı birbirinden farklı karakterde bir çok insan etkilemiş onu. Okurken yeri geliyor Hayri İrdal'ın hayatında yer etmiş karakterlerin zenginliğine boğuluyor, yeri geliyor trajikomik hadiselere rastlıyorsunuz. İnançsız ve umutsuz yaşantısında elinden geldiği, becerebildiği tek iş ustasının ona sanatını nakşettiği saat tamiri ve zaman felsefesi.. Bir de etrafındaki insanları gözlemlemek bir nebze olsun sıkıntılarını unutturuyor ona. O güne kadar kader dediği bir takım sıkıntılarına artık alıştığı, sıradan hayatına boyun eğdiği sırada Halit Ayarcı çıkıyor karşısına. Onun tam tersine aktif, inançlı ve olumlu bir insandır Halit Ayarcı. Hayri İrdal'ın saatlerle ilgili bilgi ve tecrübesi, hayatındaki her nokta onun ilgisini çeker. Saatler ve insanlar birbirlerine benzer çünkü, bozuk saat de tıpkı hasta insan bedeni gibidir, hassasiyet ister. Belki de bu yüzden Hayri İrdal'in evindeki eski ve bozuk ''Mübarek'' isimli ayaklı saat, ailenin yaşlı üyesi gibidir. Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Halit Ayarcı'nın başaracağına inancının tam olduğu büyük projesi. Bu iş için öncelikle inanmanın gerekliliğini anlatıyor insanlara, inandıktan sonra gerisi gelir çünkü. Kimisi bu kurumun lüzumsuzluğundan bahsediyor, kimisi de boşa çabaladığını. Kurumunun ikinci adamı olarak düşündüğü Hayri İrdal bile hep bir şüphe ve tedirginlik içerisindedir. Halbuki Halit Ayarcı, bizim sıradan bireyimiz Hayri İrdal'ın içindeki potansiyeli hissetmiştir. Enstitü henüz açılmamışken önce sloganlar hazırlanır, zaman kavramının önemi vurgulanır burada. Bozuk ve ayarsız saatlerden başlanmalı, oluşan zaman kayıpları önlenmelidir. ''İyi ayarlanmış bir saat bir saniyeyi bile ziyan etmez'' denir özellikle. Halit Ayarcı sadece Hayri İrdal'ın hayatına dokunmuyor okurken bizleri de etkiliyor. Rahatlığı, olaylara hepimizin baktığı gibi bakmaması ve hayata tam adapte olmuş hali ya da hayatla nasıl baş edeceğini bilmesi Hayri İrdal'ın hayatını da yönlendiriyor. Onun taklit yoluyla Halit Ayarcı'ya benzemeye çalışması zamanla karakterinde de dönüşüme yol açıyor. Tedirgin yapısına rahatlık geliyor. Çevresinden bugüne kadar hiç görmediği saygıyı görüyor, kendisini hep sünepe olarak görmüş olan karısından övgüyü tadıyor. İnsan, Hayri İrdal'da kendini bulurken Halit Ayarcı'ya hayran kalıyor. Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nün kuruluş aşamaları ve yaşanılan güçlükler, tohumun atılıp filizlenmesini beklemek kadar sabırla geçer. Enstitü, birçoklarının beklemediği şekilde zirveye çıkarken insanların ortak inançları ve çalışma gayretinin aynı istikrar ile devam etmesi de güçlüklerin belki de en zahmetli olanı haline gelir. Aynı müessese altında aynı amaç uğruna toplanmış insanlar menfaatleri istikametini değiştirince ikili düşünürler çünkü. Dört bölümden oluşan kitabın her bölümü içerisinde aynı zamanda Türk tarihinin belli başlı dönemleri ve bu dönemlerin eleştirilerinin karakterler üzerinden yapıldığı söylenir. Hayri İrdal'ın babası öldükten sonra hayatta bir başına kaldığında, onu sahiplenen büyük bir konak sahibi olan Abdüllesam Bey'in Osmanlı'yı temsil ettiği, konağında yaşayan bir çok insanın da Osmanlı'nın çok uluslu yapısını sembolize ettiği, bu insanların bir süre sonra konağı terk etmesiyle Osmanlı'nın dağılışının temsil edildiği söylenebilir o halde. Bununla beraber Hayri İrdal'ın tımarhaneye düştüğü zamanlarda tanıştığı Avrupa'da psikanaliz eğitimi görmüş olan Doktor Ramiz'in söylediği gibi ''Türkiye'de insanların bilime önem vermediği'' gerçekliği de dönemin eleştirisi olarak gösterilirken bu eleştiri günümüzde halen aynı halini korumaktadır. Kitap çok yönlülüğüyle okuyana bir çok şey kattığı gibi, tekrar tekrar okunup, üzerinde düşünülmesi gereken bir eser özelliği taşıyor. Hakkında çok daha fazla şey söylenebilir ancak, belki bunu ikinci ya da üçüncü okuyuşta yapmak daha keyifli olacaktır. Ayrıca kitabı okumuş, okuyacak ve tekrar okumak isteyenler için radyo tiyatrosu tarafından seslendirilmiş haline ve içerisinde bulunan bir çok eski kelimenin anlamlarına aşağıdaki kaynaktan ulaşılabilir. seyler.eksisozluk.com/saatleri-ayarla...

Saatleri Ayarlama EnstitüsüAhmet Hamdi Tanpınar · Dergah Yayınları · 202341,5bin okunma

··

24 görüntüleme

Bu yorum görüntülenemiyor

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.