Hegel ''Hiç kimsenin Osmanlı tarihi yazdığı yoktu'' diyor, bunu kendisine dert ediniyor. Goethe'nin Hafız'dan etkilendiğini, Hafız'ın Hammer sayesinde çevrildiğini, Doğu'nun rüzgarlarının etkisiyle Goethe'nin de büyük West-Östlicher Divan'ı yazdığını söylüyor.
Haydi Hegel'in ilgilenmesini bir dereceye kadar olağan karşılayalım, daha da ilgincini Engels söylüyor:
''Hammer denen Alman, çıkıp da Osmanlı tarihini yazana kadar bizim diplomatların o medeniyetten haberi bile yoktu.''
Yani 18'inci asırda başlayan faaliyete boşuna ''aydınlanma'' denilmemiş, bu dönemde dünya hakkında ciddi bir bilgi birikimi oluşuyor.