VAAT EDİLEN TOPRAKLAR - “ZİEMİA OBİECANA”
VAAT EDİLEN TOPRAKLAR - “ZİEMİA OBİECANA”
Fragman, youtube.com/watch?v=6ehoDgi...
Film, youtube.com/watch?v=h-iV6WW...
1975 Polonya yapımı dramatik dönem filmidir. Özgün adı “Ziemia Obiecana” olan film uluslararası gösterimlerde ve İngilizce konuşulan ülkelerde Land of Promise ve The Promised Land adları ile gösterime sunulmuştur.
Senaryosunu Nobel ödüllü Polonya‘lı edebiyatçı Wladyslaw Stanislaw Reymont‘un 1898 tarihli aynı adlı romanından Andrzej Wajda‘nın uyarlayıp yazdığı filmi yine Andrzej Wajda yönetmiştir.
20. yüzyılın başında Polonya’nın sanayi sehri olan Lodz‘da bir Polonya’lı, bir Alman ve bir Yahudi, üç genç arkadaşın aralarındaki farklılıklara aldırmadan sermayelerini bir araya getirerek ortak bir tekstil fabrikası kurma çabaları ve sonrasında amansızca servet peşinde koşmalarının konu edildiği filmde 19. yüzyıl kapitalizminin gelişme sancıları ve Lodz kentinin tarihi irdelenir. Tarih boyunca hep acılar çekmiş olan Polonya toplumunun oluşumu destansı bir dille anlatılır. Polonyalı Karol Borowiecki, Alman Max Baum ve bir Yahudi olan Moritz Welt bir tekstil fabrikası kurmak ister. Acımasız pamuk kodamanları tarafından uygulanan çeşitli hilelere başvururlar. Ama yeni fabrikaları bir yangında kül olunca yolları ayrılır. Karol nişanlısından ayrılıp ülkenin en büyük fabrikatörü Mueller’in kızıyla evlenir ve Lodz’un en büyük kapitaline sahip olur.
Wajda ön planda bu üç bireyin hikâyesini anlatırken, arka planda da Polonya’nın feodalizm‘den modern kapitalizm‘e geçiş sancılarını, mülkiyetin bölünmesini ve el değiştirmesini, sermaye birikimin oluşmaya başlamasını, merhametsiz tekstil sanayicilerini, güvensiz hatta tehlikeli iş koşullarını, işçilerin grev haklarının farkına varmalarını bir bir gözler önüne serer. Film bu anlamda bir bakıma Marx‘ın Kapital adlı eserinin dramatik bir belgeseli gibidir.
Filmin 25 dakika daha uzun bir versiyonu Polonya’da televizyonda 4 bölüm halinde gösterilmiştir. En iyi yabancı film dalında Oscar‘a aday gösterilen film 1975 yılında Chicago, Gdynia ve Moskova Film Festivalleri’nde Büyük Ödül’ü kazandı.
Film Türkiye‘de 23 Mart 1991‘de 10. Uluslararası İstanbul Film Festivali‘nde de gösterilmiştir. Bununla beraber en son 13 aralık 2005 tarihinde 21:30'da atlas sinemasında da gösterime girmiş bir filmdir.
Filme dair notlar…
• Çekimleri 21 Şubat-8 Haziran 1974 tarihleri arasında Polonya'da yapılan film ilk gösterimine 21 Şubat 1975 tarihinde yine Polonya'da çıkmıştı.
• Andrzej Wajda "Vaatler Ülkesi"ni çektikten 25 yıl sonra, 2000 yılında filminin yeni bir sürümünü (yönetmenin kurgusu sürümü) hazırlarken birkaç erotik sahneyi filmden çıkartmıştır. 2000 yılında 74 yaşındayken Yaşam Boyu Başarı Akademi Ödülü'nü aldıktan sonra verdiği röportajda özellikle filmden çıkarttığı bir orji sahnesini kastederek, bu tür sahneleri 1970'lerde devrin baskıcı rejimine bir başkaldırı yöntemi olduğu için çektiğini, günümüzde ise zaten erotizmle dolu olan sinemada bu tür sahnelerin filmine bir şey katmadığını ifade etmiştir. Bu erotik sahnelerin çıkartılmış olduğu "yönetmenin kurgusu" versiyonu 138 dakikaya düşmüştür.
• Filmin konusunun geçtiği 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın hemen başındaki dönemde henüz Polonya devleti kurulmamıştı (ancak 1918 yılında tekrar yeni bir Polonya devleti kurulacaktır).
• Polonya toprakları 1795 yılında Rusya, Avusturya ve Prusya arasında paylaştırılmıştı. Filmde göze çarpan duvarlarda asılı çar resimleri ve tedavüldeki para biriminin ruble ve mark oluşu vb şeylerin bu tarihi gerçeğin ışığında değerlendirilmesi gerekir.