Heath W. Lowry, Amerikalı bir Osmanlı tarihçisi. Kaliforniya Üniversitesi'nde Speros Vryonis, Andreas Tietze, Gustav von Grunebaum ve Stanford J. Shaw gibi büyük tarihçilerle çalışan, Boğaziçi Üniversitesi’nin Tarih bölümü kurucularından biri. Hayat hikâyesi, Türkiye’ye gelişi, Türk tarihi ile ilgili yaptığı çalışmalar ve bazen Trabzon ağzına kayan muazzam Türkçesi ile çok ilginç bir kişilik. Trabzon Şehrinin İslamlaşması ve Türkleşmesi isimli eseri ve bu eserin yazılış süreci de onun nasıl ilginç bir kişilik olduğunu ortaya koyuyor. Lowry ta Amerika’dan kalkıp gelmiş, eski yazıyı (Osmanlı Türkçesi) öğrenmiş, ‘’Eski yazı bilmeden/okuyamadan Osmanlı tarihi yazılamaz!’’ diyecek kadar konuya vâkıf. Öyle ki birçok Osmanlı tarihçisinin okumaya/incelemeye üşendiği, zorlandığı tahrir defterlerini incelemiş ve Trabzon gibi bir bölgeyi incelemiş. Şehrin Fatih’in fethinin (1461) ardından ne zaman ve nasıl Müslüman bir kimliğe büründüğünü ortaya koymaya çalışıyor. Hakikaten şapka çıkarılacak bir disiplin, merak ve arzu. Tabi bunu yaparken yöreyle de bütünleşmiş kendisi. Nasıl mı? Lowry Trabzon’a 1971-1980 arasında sık sık gidip gelmiş. Bu zaman aralığı Trabzonspor’un da parlamaya ve şampiyonluklar kazanmaya başladığı dönem. Öyle ki bütün şehir yekvücut olmuş. Elbette Lowry de bundan çok etkilenmiş ve Trabzonsporlu olmuş. Kendisi hâlâ Trabzonspor taraftarı olduğunu ve maçları takip ettiğini söylüyor. Lowry’nin bu eseri 1486, 1523, 1553 ve 1583 yıllarında hazırlanan dört Tahrir Defteri’ni☆ merkeze alarak fetihten sonra şehrin nasıl İslâm kimliği kazandığını ortaya koymaya çalışıyor. Chalcocondyles ve Fallmerayer’ın aksine Lowry, fetihten sonra yerli Hristiyan nüfusun bir kısmı göç ettirilse bile asıl nüfusun yerlerinde bırakıldıklarını, fetihten 25 yıl sonra daha şehrin Hristiyan kimliğini koruduğunu Osmanlı Devleti’nin Tahrir Defterlerini inceleyerek ortaya koyuyor. Dört ayrı Tahrir Defteri’ni inceleyen Lowry, şehrin 125 yıl içinde Müslümanların daha yoğun yaşadığı bir yer haline gelişini belgeler üzerinden anlatmaya çalışıyor. Kısacası bu eser, eksikleri olmakla birlikte (bunu yazar da kabul ediyor) bölge tarihine ilgi duyanlar için muazzam bir kaynak niteliği taşıyor. ☆Tahrir Defteri: Osmanlı maliye teşkilâtında vergilerin ve bu vergileri verenlerin ismen tespiti için değişik dönemlerde farklı şehirlerde gerçekleştirilen sayımları ve bu sayımların kaydedildiği defterleri ifade eder.

Trabzon Şehrinin İslamlaşması ve TürkleşmesiHeath W. Lowry · Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi · 201216 okunma

·

39 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.