Hepimiz Karamazov'uzKimdir bu Karamazov'lar diye soracak olursanız kitabın içinden şöyle bir alıntı ile cevap veririm; "Zaten Karamazovluk şöylece özetlenebilir: Şehvetli, kâr düşkünü ve akıldan sakat insanlar..."
Peki siz de bir Karamazov olabilir misiniz?
Hayır mı?
Emin misiniz?
Bir daha düşünün bence...
Karamazov Kardeşler bir bakıma Dostoyevski'nin hayatı boyunca yaşadığı, düşündüğü, gördüğü şeylerin toplamıdır. Kitabın içinde dine, yaşama, felsefeye, aileye, yazarlara dair onlarca şey var.
Hatta Puşkin için "Kadın bacaklarının şairi" ifadesi yer alıyor :) Tabii burada karakterlerin kendi arasındaki atışmada geçen bir söylem.
Buradaki 3 kardeş de Dostoyevski'nin birer parçası. İvan iyi tahsilli, okumuş genç, Alyoşa dindar genç, Dmitri de asker, milliyetçi sayılabilecek bir karakter. Babası olan karakter de kendi babasından esinlenmiş. Yani okuyacağınız bu roman kurgu değil gerçeğin ta kendisi.
Burada ön plana çıkan kadın konusudur. En dindar olan Alyoşa'da bile şehvet düşkünlüğü vardır. Rakitin ile konuşmalarında Rakitin ona "Sen de bir Karamazov'sun; babandan şehvet düşkünlüğünü almışsın, ana tarafından da meczupsun."
Yani olayların çıkış noktası da, babasının ölümü de bir kadın meselesi yüzünden. Tabii yüzeysel bakarsak böyle. Derinlemesine bakarsak bir aile ve toplum dramı var.
(Spoiler falan vermedim, zaten roman bu söylemle başlıyor. Kırmızı Pazartesi gibi)
En etkileyici bölümlerden biri "Büyük Engizisyoncu" bölümü. Başlı başına bir roman konusu zaten bu. Ve üstüne onlarca tez yazılmış, söz söylenmiş ve söylenmeye de devam ediyor. Dinler var oldukça da bu bölüm konuşulacak.
İsyan bölümü ve bu bölüm Dostoyevski'nin yaşamında her şeyi sorguladığı bölümdür. İvan üzerinden anlatılmaktadır.
Engizisyoncu ile Tanrı’nın hesaplaşmaları zirvedir.
Bölümü burada anlatmayayım ama netten araştırıp okuyun mutlaka. Etkisinden uzun zaman çıkamayacaksınız.
Acaba günümüzde de böyle bir şey olsa kimler ayaklanır, böyle mahkemeler kurardı? Veya şimdi de var mıdır bu mahkemeler, ne dersiniz?
Ben Öteki kitabından sonra bu kitabı okudum. Bu bölümdeki sorgulamalar da aklıma bu kitabı getirdi. Güzel bir tesadüf oldu benim için. Çünkü nasıl Öteki'de iki taraf varsa, bu bölümde de aynı şekilde iki zıt taraf var ve birbirleriyle çatışıyorlar. Bu bakımdan Öteki'yi okumak faydalı olabilir.
Dostoyevski okuyanlar zaten biliyor karakterleri nasıl didik didik ettiğini. Bazen oluyor yarattığı karakterlere kızıyoruz. Sonra 10 sayfa ileride öyle bir şey yapıyor ki o kızdığımız karakterlere merhamet ediyoruz. Bu bambaşka bir seviye. İnsanın tüm çelişkilerini hem yazıyor hem de bize yaşatıyor duygularla.
Aynı şekilde mahkeme bölümünde de savcının ve avukatın anlatımlarında da suçlu sürekli yer değiştiriyor, karar verebilmek oldukça güç.
“İnsanı anlamak istiyorum. tüm bir hayat boyunca bunu anlamak için çabalamak zorunda kalsam bile bil ki buna değer” diyor Dostoyevski ve bunun içinde yazdıkça yazıyor. O anlamak istiyor be bise anlatıyor, onun sayesinde biz de anlamaya çalışıyoruz. Bence Dostoyevski insanı anlayamadıysa kimse anlayamaz. İnsanı bu denli inceleyebilen başka bir yazar var mıdır bilmiyorum.
Kitap hakkında bir şeyler yazabileceğimi düşünmüyordum, hoş yine yazabilmiş değilim ama bu kitabı okuyunca tabiri caizse acayip bir şekilde doluyor insan. Bir şekilde bunun dışa vurumu olması gerekiyordu sanırım. Dünden beri yorum yapıp duruyorum :)
Neyse böylece okuduklarım arasında Sefiller ile beraber baş köşede yerini almış oldu bu roman. Karamazov'lar sizi hiç unutmayacağım. Gerçi unutmama da imkan yok çünkü hepimiz bir şekilde Karamazov'uz :)
Yalnız bir şey daha belirtmek isterim, kitabın sonuna gelince yarım kalmışlık hissi uyandı bende. Yazar bu kitabı yazdıktan 4 ay sonra hayatını kaybetmiş. Acaba ölmeseydi devamı da gelir miydi? Bence gelirdi, Mitya'nın, İvan'ın, Alyoşa'nın akıbeti ne oldu bilmiyoruz. Belki de biliyoruz, belki de bunu bilinçli yaptı. Çünkü onlar içimizde yaşamaya devam ediyor.
Sağlıcakla kalın.
