Ya bu adamın nasıl bir tahlil etme gücü var. İnsanın çelişkilerle dolu yapısını öyle bir anlatıyor ki akıllara zarar. Resmen ağzı açık kalıyor insanın.
Bazen anlatılarda karakterlerin düştüğü tereddütlü durumlar size kafayı yedirtse de bunun bazı zamanlar gerçekten böyle olabileceği gerçeğini hatırlayınca hak veriyorsunuz Safa'ya.

Tereddütlerin yazarı diyorum ben Safa için. Okuduğum 7.kitabı ve kült sayılabilecek eserlerinin hepsini okudum sayılır. (Yalnızız, Biz İnsanlar, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Matmazel Noraliya'nın Koltuğu, Bir Tereddüdün Romanı, Mahşer) kitaplardaki karakterlerin hepsinde tereddüt, çelişki halleri had safhada. Ya adam Bir Tereddüdün Romanı diye kitap yazmış daha ne olsun :)
En uç noktalardan işliyor bunları ama sonunda da iki duruma da hak veriyorsunuz çünkü anlattığı iki hal de geçerli. Karakterlerin ruhsal bunalımları, çevresinde var olma çabaları, insanlarla ilişkileri hep tereddüt içinde. Aslında bu tereddüt hali bol sorgulamadan, düşünmeden gelen bir hal. Şöyle olursa şöyle olur, böyle yaparsam öteki türlü olur vs vs. Bu az çok hepimizde var, belki de Peyami Safa'yı bu denli özel kılan da bizi net olarak bize anlatması.

Yazdığım bu eserleri okumama rağmen Peyami Safa eserleri hakkında bir şeyler yazmak için ben de hep tereddüt ettim. Sanırım karakterlerdeki o tereddütlü hal bir süre sonra okuyana da sirayet ediyor. Aman dikkat edin :) Zaman zaman yorumlarda bolca yazdım aslında ama sanırım daha fazla yazabilmek için bazı şeylerin birikmesi gerekiyor veya o yazma isteği her zaman olmuyor. Bu da bir gerçek.

Neyse bu kadar gevezelikten sonra biraz da kitaba gelelim :)
Mahşer kitabı için her ne kadar Çanakkale'den gelen yaralı bir askerin hayatına odaklanmış gibi söylense de derinlere indiğimizde bir Türkiye mozaiği görüyoruz. İçinde bulunduğu topluma, siyasî yapıya, insanların çıkarcı davranışlarına derin bir eleştiri getiriyor.
Nihad askerlik görevini yaparken vurulup gazi oluyor ve İstanbul'a geri dönüyor. Hayalinde güzel şeyler var ama dönemin yapısı bu hayalleri gerçekleştirebilmek için pek de uygun değil. Kurumlardaki bozukluk, rüşvet, torpil sistemi had safhada.
Doğru bir hayat yaşamak için çabalayan Nihad bu yapının içinde yavaş yavaş yok oluşa doğru sürükleniyor.
Peyami Safa'nın bir bölümde intiharı anlatışı var ki akıllara zarar. İnsanın intihar edesi geliyor valla :)
Bir diğer bölümde Rıza karakterinin ağzından anlatmış olduğu adalet, ahlak, fazilet kavramları da ülkedeki acı gerçeği gözler önüne seriyor.

Bu bölümde şöyle bir alıntı var;
"Bana kanunla adaletten bahsedenin şaşarım aklına. Hele (ahlak!) diyene şinanay, şinanay!" #77505690
Belki de günümüzde şu cümleleri kurmayan bir Allah'ın kulu yoktur. Acı gerçek işte. Yapı hiç değişmiyor.

"Halbuki bugün, kanun da kuvvetlileri himaye ediyor. Sırası gelince kanun bir dolandırıcıya şeref, bir katile nişan, bir hırsıza paye veriyor.
Hele Türkiye'de bu ne kadar çok böyledir!" #77646036
diyerek o günün ve bu günümüzün özetini de yapmıştır. Cidden bu bölümleri okurken acı duydum. Zaten çoğu kitabı okurken, anlatılanların üstünden onca zaman geçmesine rağmen hiçbir şeyin değişmemiş olması acıdan başka hiçbir şey vermiyor.

Son olarak, bir nevi kitabın da özeti olan şu alıntı ile bitirmek istiyorum.

"Türkiye bir mahşerdir, orada masumlar, temizler, alicenaplar, faziletkarlar, hasbiler, iyi niyet sahipleri ve büyük kalpli insanlarla reziller, çalıp, çırpanlar, imansızlar, türediler, sonradan görmeler, seviyesizler, sütü bozuklar, hainler ve katiller omuz omuza yürür, gezer, sevilir, yaşar, karışık bir kütle gibi kımıldarlar. Ve niçin haber vermediler ki, buranın, bu toprağın hakiki sahipleri, bu türediler, bu rezillerdir. Kanun ve mahkeme nüfuz ve zabıta, devair onlarındır. Onlar ki bir türedi nesildirler, yalnız kendi ömürlerini iyi sürmek için memlekete kahraman görünerek toprağı satarlar." #77646051

Yazarın görüşü vs. bu konulara hiç girmeyeceğim. Bilinçli bir okurun artık bu tarz konuları aşmış olması gerekiyor bence. Peyami Safa'yı okumayanlar gerçekten çok büyük bir edebi keyiften mahrum oluyorlar. Benden söylemesi. Peyami Safa'yı okuyun arkadaşlar, Mahşer'i de okuyun ve siz de Türkiye'deki Mahşer gününün gerçekleri ile yüzleşin.