Taçlı Hatun: "Edep, nefsi kötülüklerden arındırmaktır.": Edep, nefsi kötülüklerden arındırmaktır. Güzeli güzel yapan edeptir. Edep ise, güzeli sevmeye sebeptir. Mevlana Celaleddin-i Rumi Sözlük anlamıyla "edep" kelimesinin çoğulu olan "adap" göz önünde bulundurulması gerekli kurallar, yollar anlamına gelmektedir. Peki dinimizde kullandığımız edep nedir? Görgü, gelenek, ahlaki kurallar, hâyâ; sözümüzün, tavrımızın ve davranışlarımızın...

Güzeli güzel yapan edeptir. Edep ise, güzeli sevmeye sebeptir.

Mevlana Celaleddin-i Rumi Sözlük anlamıyla "edep" kelimesinin çoğulu olan "adap" göz önünde bulundurulması gerekli kurallar, yollar anlamına gelmektedir. Peki dinimizde kullandığımız edep nedir? Görgü, gelenek, ahlaki kurallar, hâyâ; sözümüzün, tavrımızın ve davranışlarımızın dışarı yansıma şeklinin ahlaki olarak 'iyi' olması gibi pratik anlamlara gelir sevgili arkadaşlarım. Edep, nefsi kötülüklerden arındırmaktır. Edep; zihni olumsuz, kötü düşünme biçimlerinden temizlemektir. Edep; kendisinden yükseğini çok görmemek, kendisinden aşağısını da hor görmemektir. Edep; nefsi, cehalet ve günah yüklerinden arındırıp onu özgür kılmaktır. Edep; ilimden önce gelir. (Hz. Ömer) Edep; mirasın hayırlısıdır çünkü yalnızca mal mülk, söz değil hal de miras kalıyor... Öyleyse edep sahibi kişilerden söz edelim dostlar. Edep, insana fazilet kazandırır, insanı erdemli kılar, onu takva sahibi yapar. Edep, insanı yüceltir, insanı kamil yapar, olgunlaştırır. Allah edepli kişiyi sever çünkü din edep, edep din demektir. O yüzden edepli insanlar, edebini dinden alır. Edepli insanda hâyâ (utanma) duygusu daha baskındır çünkü edep haddi bilmektir. Ister yalnız ister toplum içerisinde olsun davranışları düzgün ve sözleri hoş olur. Kalp kırmaktan çekinir, insana değer verir çünkü bilir ki karşısında canlı bir varlık var derken edep yalnızca insanlar arası ilişkiler için değil de aynı zamanda hayvanlarla, bitkilerle, yaratılanlarla, daha doğrusu bütün alemle ilişkilidir. Örneğin edepli insan hayvana zarar vermez, aksine sever ve besler. Örneğin edepli insan çiçeklere basmaz, aksine onu sular ve üzerine basılmasını engeller çünkü o merhamet sahibi kimsedir, çünkü o edep sahibidir. Edepli olmak; sabırlı bir birey olmayı, metanetli olmayı, küfretmemeyi, kaba olmamayı, nezaket sahibi olmayı, saygılı olmayı, hiçbir varlığı aşağılamamayı ve merhamet sahibi olmayı (...) gerektirir. Unutulmamalı ki edepli kişinin de insani zaafları vardır: öfkelenmek, sıkılmak, sabırsız davranmak ve şehvet sabihi olmak gibi... Yani her edepli kişi bir insan olarak sinirlenebilir ama sinirine hakim çıktığı sürece, sabırsız davranabilir ama sabretmeyi bildiği sürece, sıkılabilir ama her bir sıkıntının geçeceğini ve huzura kavuşacağını bildiği sürece edepsiz değildir. Asıl edepsiz kişiler; kalbi kıran, saygısız davranan, büyüklerine şevkat göstermeyen, anne- babaya "öf" diyebilen, küçüklere sevgi göstermeyip onları üzen, şeytanlaşmış insan gibi davranan ve çevresini aşağılayandır. Asıl edepsizler bir cana kıyabilenlerdir, uygunsuz hareketler sergileyenlerdir, zevk ve eğlencesi için insanı satandır, empati kuramayanlardır, nefsine yenik düşenlerdir, zihni kötüye kullananlardır. Örneğin günümüzden edepsiz birkaç olay vermek gerekirse; işlenen cinayetler, tacizler, kadına şiddet ve millete hainlik yapan herkes edepsizdir, ahlaksızdır, şerefsizdir, gurursuzdur, akıl yoksunudur! Unutmayın ki şeytan Allah’ ın huzurundan, edebi terkettiği için kovulmuştur. Alkol kullanan kişileri işaret etmekte fayda olduğunu düşünüyorum çünkü onlar sarhoş olarak edepsiz hareketler sergiler, çevreyi rahatsız eder ve kalp kırar. Biliyorsunuz ki kalp kırmak kâbeyi yıkmaktan daha kötüdür çünkü kâbe, Azeroğlu Halil Ibrahim' in yaptığı bina. Kalp ise yüce Allah' ın nazargahıdır bu nedenle gönül yıkmak bin kâbe yıkmaktan daha kötüdür kardeşlerim... Mesela Hz. Ali' nin iki devesinin sarhoş bir kişi tarafından canlı canlı hörgücünün yarılıp ciğerinin alınması hem peygamber efendimizin hem Hz. Ali' nin üzülmesine 'edepsizlik' sebep olmuştur. Mesela teknoloji bağımlıları, onlar için her şey bir illüzyon gösterisidir. "Girdim ilim meclisine, eyledim kıldım talep. Dediler ilim geride, illa edep illa edep."

Yunus Emre Davranışlarında bir bozukluk var olduğu kesin, hiçbir çaba içerisinde değil ne erdem ne edep ne ahlak. Bu gibi insanlar yaşlılara, canlılara nasıl davranacaklarını bilmedikleri için edepsizdir. Örneğin yaşlıların önünde ayağını ayak üstüne atarak telefonla uğraşması, onunla konuşmak isterken onun ekran başından ayrılmaması veya koltuğa uzanıp TV seyretmesi oldukça rahatsız edici ve de edepsiz bir davranıştır. İşte biz de onlara: "Edep ya hu!" diyoruz. Rabbim bizleri salih ve erdemli kullarından eylesin. Zehra MUHAMMED @zehramuhammed

··

236 görüntüleme