Vücudumuzdaki Hücrelerin
Ne Kadarı Bize Ait?
İnsan vücudundaki bakteri ve diğer mikroorganizmaların,
diğer adıyla “mikrobiyom”un, bizim hücrelerimizden sayı-
ca on kat fazla olduğu söylenegelir. Bu ifade, vücudumuzu
mesken edinen minik canlılar ile vazgeçilmez ve faydalı bir
birlikteliğimiz olduğunu benimsetmesi açısından yararlı
olsa da tam olarak gerçeği yansıtmıyor. Güncel bilimsel
çıkarımlar bu oranın pek de güvenilir bilimsel dayanağı olmadığını işaret ediyor.
Dolaşımdaki abartılı oranın 1970 yılında Amerikalı mikrobiyolog Thomas D. Luckey’in yayımladığı bir makaleden
kaynaklandığı düşünülüyor. İnsan dışkısında gram başına
100 milyar mikrop bulunduğunu öngören Luckey, toplam
bağırsak içeriğiyle oranlayarak vücudumuzdaki mikrobiyom mevcudunu 100 trilyon olarak hesapladı. Yedi yıl sonrasında ise mikrobiyolog Dwayne Savage bu sayıyı insan
vücudundaki o döneme ait tahmini hücre sayısı olan 10
trilyona oranlayıp sonraki yıllar boyunca sıkça kullanılacak
10:1 oranını elde etti.
2016 yılında Weizmann Institute of Science araştırmacı-
larından Ron Milo liderliğinde bir ekip, insan vücudunda
yaşayan tüm mikroskobik canlı popülasyonlarına dair literatürdeki kırk yılı aşan geçmişteki çalışmaları analiz etti.
Araştırma, 20 ila 30 yaşlarında, 70 kg kütleli ve 170 cm boyda, referans olarak tanımlanabilecek bir erkek vücudunda
yaklaşık 30 trilyon insan hücresine karşılık 39 trilyonluk
mikrobiyom yer alabileceği sonucuna vardı. Bu sonuç, dayanağı olmayan 10:1 oranını 1,3:1 olarak güncellememiz
gerektiğini gösteriyor. Orandaki yakınlık, her dışkılama
sonrasında sayı üstünlüğünün insana geçebileceği yönünde dahi okunabilir. Bu araştırmanın ikna edici gücü, mikrobiyom yoğunluğunun en yüksek olduğu kalın bağırsaktaki
oranı tüm vücuda genellemek yerine, diğer vücut kısımlarında da belirlenmiş miktarları bütünlüklü biçimde ortaya
koyabilmesi.
Bu tip araştırmalarda “referans” bir bireye odaklanmak,
tahminleri daraltarak daha anlaşılır hâle getirebiliyor. Nitekim yaş, cinsiyet, boy ve kütle bakımından daraltmaya gitmeden yapılan çalışmalardaki esnek tahminler insanlarda
hücre sayısı için 15-724 trilyon, mikrobiyom mevcudu için
de 30-400 trilyon aralığına yayılabiliyor.
Ev sahipliği yaptığımız mikroorganizmalar sayısal üstünlüğe sahip olsa da vücut kütlemizin ancak %0,3'ünü,
yani yaklaşık 200 gramını oluşturur.