Gerçeklik nedir?
Biz yaşama genel olarak insan merkezli bir şekilde bakmaya eğilimliyiz. Evcil hayvanların aynı bizim gibi “sevdiklerini” veya “nefret ettiklerini” düşünürüz. Dahası, köpeğimiz bir nesneye bakarken algıladığı şeyin bizim algımızdan farklı olabileceğini düşünmeyiz. Elbette bir köpeğin algı sistemi insanlarınkinden çok farklı olmayabilir ancak tartışma köpeklerden sineklere veya yarasalara uzandığında durum daha da ilginç bir hâl alır. Bilimsel çalışmalar sineklerin gözlerinin ve görsel algı alanlarının memelilerinkinden çok farklı olduğunu ortaya koymaktadır. Yarasaların ise, ses dalgalarını kullanarak hiç bir yere çarpmadan uçabilmeleri hep hayret uyandıran bir olgu olmuştur. İnsanların, köpeklerin, yarasaların ve sineklerin çevrelerini bir şekilde “temsil edebildikleri” ve duyu organları aracılığıyla farklı şekillerde “bilgilendikleri” açıktır. Ancak bundan hareketle, nesnelerin her canlı türüne az çok aynı şekilde göründüğünü çıkaramayız. Bu durum, Alman felsefeci Immanual Kant’ın da fark ettiği gibi, bizi ilginç bir noktaya götürür. Eğer her canlı türü belli sınırlar ve kapasiteler dâhilinde gerçekliği algılıyorsa, bizim dünyada algıladığımız şeylerin algısal sınırlarımızdan ve zihinsel süzgeçlerimizden geçmeden önceki hâllerini hiç bilemeyebiliriz. Belki nesneleri olduğu gibi algılayabilen bir varlık olabilir, ama insanların o türden kapasitelerinin olmadığı kesindir. Biz tersini düşünmeye alışık olsak da, nesneleri bizim zihnimizin sınırları çerçevesinde görebilen ve duyabilen varlıklarız. Beş duyu sahibi olmamız az bir başarı değildir ama tahminen, o kadar da abartılmaması gerekir. Bu durum gündelik algılarımıza ve algılarken gördüklerimize daha farklı (yani felsefi) bir gözle bakmamıza neden olabilir. Daldaki bir serçeyi izlerken kendimize şöyle sorular sorabiliriz: “Bu kuş, bana göründüğü hâliyle değil de, gerçekten nedir?”, “Eğer ben gerçekliği olduğu gibi görebilen sınırsız kapasitede bir varlık olsaydım, bir serçeye bakınca ne görecektim?”
Sayfa 115 - Anadolu Üniversitesi YayınlarıKitabı okudu
·
35 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.