Karadeniz Ordusu Başkomutanı General Milne'in 16 Aralık 1918 günlü raporu: "Padişah, Sami Beyi Ordu Karargâhına göndererek, Türkiye'nin idaresini mümkün olduğu kadar çabuk ele alması için Britanya Hükümetinden istirhamda bulundu, barışın beklenilmesi halinde geç kalınmış olacağını söyledi,
Britanya memurlarının kontrol maksadıyla memleket dahiline gönderilmesini ve... Britanya subaylarının idareye yardımda bulunmalarını rica etti." (Jeschke,
İng.Belgeleri, s.4; S.Akşin, İstanbul Hükümetleri, s.144)
D.Ferit, Y.Komiserlik danışmanlarından Hohler'e, 5 Mart 1919'da,"Bütün umudunun Allah'ta ve İngiltere'de olduğunu.. İstedikleri herhangi bir kimseyi tutuklamaya hazır olduğunu" bildirir. (S.Akşin, İstanbul Hükümetleri,s.229)
Damat Ferit, 30 Mart 1919'da, İngiliz Yüksek Komiseri Amiral de Robeck'i ziyaret ederek, "Babası Abdülmecit'in onu [Vahidettin'i] İngiliz devletine ve İngilizlere dostluk duyguları ile yetiştirdiğini, bugün takip ettiği gayenin Osmanlı Hükümetini, İngiltere Devletine mutlak bir teslimiyetle bağlamak olduğunu" söyler ve Sultanla birlikte hazırladığını belirttiği gizli bir proje verir. Osmanlı Devletini bir İngiliz sömürgesi yapmayı amaçlayan bu projenin başlıca hükümle-ri, özet olarak, şöyledir:
"1. Ermenistan, [Doğu Anadolu'dan verilecek topraklarla]bağımsız veya özerk bir Ermeni cumhuriyeti haline getirilecektir.
2. İngiltere Türkiye'nin dışa karşı bağımsızlığını korumak ve iç asayişi sağla-mak için gerekli gördüğü yerleri 15 yıl süreyle işgal edecektir.
3. İngiltere, Osmanlı Nezaretlerinde (bakanlıklarında) gerekli görülen yerlere İngiliz Müsteşarlar tayin edilmesini kabul edecektir.
4. İngiltere, her ile bir Başkonsolos tayin edecek ve bunlar, 15 yıl müddetle Valinin Müşaviri olarak görev göreceklerdir
. 5. Belediye ve parlamento seçimleri, İngiliz konsoloslarının kontrolleri al-tında yapılacaktır. 6. İngiltere, devlet merkezinde ve illerde, maliyeyi sıkı bir kontrole tabi tut-mak hakkına sahip olacaktır."
(Amiral de Robeck'in 3 Nisan günlü raporuna dayanarak, Jeschke, İng.Belgeleri, s.5 ve 38 ve S.Akşin, İstanbul Hükümetleri, s.233; H.Bayur, Haya-tı ve Eseri, s.270 vd.; S.R.Sonyel, Dış Politika, 1.C., s.50; ilgili belge: FO 371/4156, Br.IV, s.754; D.Ferit bu konuyu, 8 Eylül 1919'da Amiral Webb'e bir daha açacaktır: Jeschke, İng.Belgeleri, s.5, dipnot 13
12 Eylül 1919'da, D.Ferit ile üç İngiliz temsilcisi arasında, Osmanlı-İngiliz gizli anlaşması imzalanır. Maddeleri [özet]:
1. İngiltere Türkiyenin varlığını ve bütünlüğünü tanıyacak.
2. Boğazlar ve İstanbul, İngiltere'nin denetimi altında olacak,
3. Türkiye bağımsız bir Kürdistan'ın kurulmasına karşı çıkmayacak,
4. Türkiye, İngiltere'nin Suriye ve Elcezire (Kuzey Mezopotamya) üzerindeki egemenliğini, gerekirse fiili olarak sağlamasına yardımcı olacak ve hilafet gücü-nü, Müslümanların bulunduğu İngiliz sömürgelerinde, İngiltere'den yana kulla-nacak,
5. Milliyetçi akımları önlemek ve yönetimi korumak için İngiltere bir zabıta kuvveti örgütleyecek,
6. Türkiye, Mısır ve Kıbrıs üzerindeki bütün haklarından vazgeçecek,
7. Bu. anlaşma gayr-i resmi nitelikte olup İngiltere, Osmanlı delegelerinin bu esaslara uygun taleplerini desteklemeyi kabul eder,
8. Barış koşullarına dönüldükten sonra Padişah, İngiliz hükümeti ile 4. mad-dedeki esasları genişletip genelleştirecek gizli bir anlaşma yapacak. (S.Akşin, İstanbul Hükümetleri, s.572 vd.; ilgili belge: FO 371/5117-E 260/83/44)
Oysa İstanbul yönetimi, kararlı ve sürekli olarak, bu açıklamanın tam tersi girişim ve etkinliklerde bulunmuştur. Bazılarını hatırlatayım: İngiltere'nin sömürgesi olmak için öneride bulunmak, Hilafeti İngilizlerin hizmetine sunmak, galiplerin hoşuna gitmek için suçlular yaratmak ve idam kararlarını uygulamak, Meclisleri kapatmak, saraya bağlı hısım-akraba hükümetleri kurmak, Kuva-yı
Milliye'yi yok etmeye çalışmak vb... Vahidettin bunlardan hiç söz etmiyor.