Ahlâk-ı Celâlî
Celâlettin DevvanîAhlâk-ı Celâlî Gönderileri
Ahlâk-ı Celâlî kitaplarını, Ahlâk-ı Celâlî sözleri ve alıntılarını, Ahlâk-ı Celâlî yazarlarını, Ahlâk-ı Celâlî yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Aristotales'in İskender'e yazdığı mektuptan bir parça;
"Bu mektubun özü ve mektupta işlenen konuların özeti bu dairededir. Sana bu daireden başka bir şey göndermeseydim dahi yeterli olurdu. Adalet Dairesinin şekli şudur:
1. Adalet, dünyanın ıslah sebebidir.
2. Dünya, duvarı devlet olan bir bağdır.
3. Devlet, muhafızı şeriat olan otoritedir.
4. Şeriat, muhafızı devlet olan siyasettir.
5. Devlet, ordu ile hakimiyet kuran bir topluluktur.
6. Ordu, ancak para ile ayakta kalır.
7. Para, halktan elde edilir.
8. Halk, devlete ancak adalet ile bağlanır."
2.semt: Aristotales'in vasiyet ve nasihatleriKitabı okudu
sende bulunan bir kusurdan dolayı kardeşini kınama.
1. semt: Eflatun'un vasiyet ve nasihatleriKitabı okudu
Nefsini şu üç konuda sorguya çekmedikçe, uyku ve rahata meyletme: Birincisi, o gün bir hata ve kötülük yapıp yapmadığını düşün. İkincisi, o gün iyilik yapıp yapmadığını düşün Üçüncüsü, o gün bir işi yapman mümkün iken yapıp yapmadığını düşün. Hayattan önce ne olduğunu ve ondan sonra ne olacağını fikr eyle. Hiç kimseyi incitme. Çünkü dünyanın işleri değişir, kaybolur ve yok olur.
1. semt: Eflatun'un vasiyet ve nasihatleriKitabı okudu
Dünya dönüyor
Ân sabit-i bî-karâr a'cûbe-numây
K'ez cây necunbed u neisted ber cây.
*Tuhaflık gösteren kararsız sabit
Ne yerinde durur ne de kımıldar.
Hadiste şöyle buyurulur: "Baban üçtür: seni dünyaya getiren, sana ilim öğreten ve seni evlendiren. Babaların en hayırlısı sana ilim öğretendir." Murtaza Ali kerramellahu vecheh'den şöyle nakledilir: "Bana bir harf öğretenin kölesi olurum."
sevginin mertebeleriKitabı okudu
Hikmeti, ehli olmayanların yanında zayi etmeyiniz, ehli olmayanlara hikmeti anlatırsanız onlara zulmetmiş olursunuz.
Hz. İsa (a.s.)
4. Lem'a: Çocukların YönetimiKitabı okudu
Ataları ve dünyevî araçlarla akranlarına karşı övünmekten çocuk alıkonulmalıdır. Yalana yönelmekten ve ister doğru, ister yalandan olsun yemin etmekten nehyedilmelidir.
4. Lem'a: Çocukların YönetimiKitabı okudu
Filozoflar şöyle demişlerdir: Üç şey, zihnin zindeliğinin ve ruhun letafetinin gereğidir. Bunlardan birincisi iffetli aşk, ikincisi latif fikir, üçüncüsü ise zeki şerefli konuşandan vaaz dinlemedir. Sûfi şeyhler, tâlibi başlangıçta aşkla irşad buyurmuşlardır.
Aşkın, sırrı taltife ve ruhu tenvire tam bir ilgi ve katkısı vardır. Çünkü dünyayı aydınlatan aşk güneşinin, "Yeryüzü, Rabbi'nin nuruyla aydınlanır."¹ âyeti hükmünce insanî ruhun ufkundan yükseldiği her yerde, tabiatın pisliklerinin karanlıkları, batmaya mahkûm olup yokluk yolunu kateder. Varlık sahrasında her nerede âlem yakan şevk ateşi -ki "ne bakıyye kor, ne de bırakır"² âyeti, onun durumunu vasfeder- yanarsa, orada tabiatın ardiyelerini tamamen yakar.
*
¹: Zümer, 39/69
²: Müdessir, 74/28
insan olarak yüksek âleme yönelmeli, cismanî kuvvetleri aklî lezzetlerin sebep ve araçlarını kazanmaya hasretmelidir. Bu neşede cismanî bağlardan ilişkiyi kesip "Ölmeden önce ölünüz!" mesajının gereğince iradî ölümle ölür, ta ki tabiî ölüm kapıya gelince, zaman ve mekan darlığından 'alâ-yı illiyyîn genişliğine, âlemlerin Rabbi'nin kutsal civarının ve peygamberlerle sıddîkların karargahı olan sıdk yerinin genişliğine intikal eder, ebedî tabiî hayata kavuşur. Nitekim Eflatun şöyle demiştir: "İradeyle öl, tabii olarak dirilirsin."
Cismanî hayatın devamını temenni etmeyen, fakat uzun ömür arzusu, denge sınırından fazla olan kişi düşünmelidir ki ömrü uzatmaktan bu maksat, onun üzerine tertip olunan lezzet ve zevkler olabilir. Muhakkak ki insan ruhu ve nefsinin karargâhı, başka bir dünyadır. Öyleyse âkil daimî mutluluklarla ebedi lezzetleri elde etmeye çaba harcamalı, hayvan gibi su, ot veya samana başını indirmemeli; aksine insan olarak yüksek âleme yönelmeli, cismanî kuvvetleri aklî lezzetlerin sebep ve araçlarını kazanmaya hasretmelidir.
bilmek gerekir ki, ölüm insanî hakikatin iz, eser ve alametlerinin tamamlayıcısıdır. nitekim kadın filozoflar, insanın tarifi hakkında şöyle demişlerdir: "insan, düşünen ve ölümlü bir canlıdır." öyleyse ölüm tamlıktır ve ölümde eksiklik vehmetmek, akıl noksanlığındandır.
Mısra:
Neşenîdeî ki her ki bemîred temâm şod.
*Ölen kişinin tamam olduğunu işitmedin mi?
10. Lem'a: Ruhânî Hastalıklarının Tedavi YollarıKitabı okudu
Mü'minlerin Emiri Ali Kerramellahu vecheh şöyle buyurmuştur:
Ene bun nefsî ve kunyetî edebî
Min acemin kuntu ev mine'l- Arab
İnne'l- fetâ men yekûlu hâ ene zâ
Leyse'l- fetâ men yekûlu kâne ebî
*Ben ibn nefsî ve künyem edebî
Acemden idim veya Arap'tan.
Genç çıkıp işte ben buyum diyendir
Babam şöyleydi diyenden genç olmaz.
10. Lem'a: Ruhânî Hastalıklarının Tedavi YollarıKitabı okudu
Hz. Mütemmim-i mekârimi'l- ahlâk, aleyhi't-tehıyyeti mine'l-Melik'il- Hâllâk, şöyle buyurmuştur: "Soylarınızla gelmeyin, amellerinizle gelin."
Övünme bağlamında eğer soyu örnek olarak incelersek, baba veya atalardan birinin şerefinden ibarettir. Babalarında var olduğunu tasavvur ettikleri bir erdem ve üstünlükle erdemlilere üstünlük iddiasında bulunmak, eksiklerin huyudur.
10. Lem'a: Ruhânî Hastalıklarının Tedavi YollarıKitabı okudu