Bilim ve Teknik Sayı: 522
Bilim ve Teknik DergisiSözler ve Alıntılar
Bazı kelebekler göç eder
Amaç, kışı daha ılıman iklimi olan güneyde geçirmek ve baharda tekrar çiçeklenen kuzey bölgelere dönmektir. En büyüleyici göç hikayesi Kral Kelebekleri’ne (Danaus plexippus) aittir. Ağustos sonunda yüzlerce Kral Kelebeği Kanada’dan ve ABD’nin en kuzey kesiminden yolculuğa başlar ve daha önce hiç gitmedikleri Meksika’nın Oyamel ormanlarına gitmeyi hedefler. 5000 km’yi bulan bu yolculuk boyunca çiçek nektarları ile beslenerek saatte 20 km’yi bulabilen bir hızla, günde
ortalama 80 km uçarlar. Bu yolculuk tehlikelerle doludur: Kelebeklerin bir bölümü fırtınalar, avcı kuşlar, otomobil çarpması, felç ve benzeri nedenlerle yolcuğunu tamamlayamaz. Oyamel ormanlarına varınca kışı, gruplar halinde çok düşük bir metabolizma seviyesinde geçirirler. Şubat ile birlikte hareketlenmeye başlar ve üreme dönemine girerler. Kuzeye göç ve üreme bir arada birkaç nesil boyunca devam eder. Bu şekilde kayıplar giderilir.
Sayfa 39Kitabı okudu
Bir yılan gördüğümüzde aniden korkmamızı sağlayan beynimizin amigdala adlı bölgesidir.
Sayfa 31Kitabı okudu
Dünya’daki suyun tamamını bir küre içine toplayabilseydik, bu kürenin çapı yalnızca 1600 km olurdu.
Sayfa 24Kitabı okudu
Kelebekler bir gün mü yaşıyorlar?
Türkiye’nin kelebekleri arasında en kısa ömürlü olanlar maviler ve bakırlardır (Lycenidae). Bu gruplardaki kelebekler sadece birkaç gün yaşar. En uzun ömürlü kelebekler ise çoğunlukla fırçaayaklar ailesinin üyeleridir (Nymphalidae). Orakkanat (Gonepteryx rhamni) ergin kelebek dönemi en uzun olan kelebeklerden biridir: 9-10 ay boyunca uçar. Türiye’nin en yaygın kelebeklerinden Çokgözlü mavi (Polyommatus icarus) ise 3 hafta kadar uçar.
Sayfa 36Kitabı okudu
Ali Kuşçu
Kısaca Alaeddin İbn Muhammed el-Kuşçu olarak bilinen Kuşçuzâde Alâüddîn Ebû el-Kâsım Ali İbn Muhammed, XV. yüzyılın başlarında Maveraünnehir bölgesinde, muhtemelen Semerkand’da doğdu. Babası Muhammed doğan besliyordu, Uluğ Bey’in (13941449) doğancısı olduğu için önce Kuşçuzâde, sonradan da Kuşçu lakabıyla tanınmıştır. Eğitiminin önemli bir kısmı
Sayfa 86Kitabı okudu
Eş bulmak ne zor…
Eş bulmak daha çok erkek kelebeklerin işi. Bunun için iki temel strateji var: Sürekli çok geniş alanlarda daireler, spiraller çizerek uçmak ya da küçük bir alandaki yüksek bir bitkiye konmak ve dişiler geçiyor mu diye bakınmak. Turuncusüslü (Anthocharis cardamines) ve Narin orman beyazı (Leptidea sinapis) eş bulmak için sürekli uçan kelebeklere örnek verilebilir. Bazı “oturan” kelebekler ise alanlarını aktif olarak savunur: Alandan başka bir erkeğin geçtiğini görürlerse çok saldırgan olabilirler. Alan savunması yapıp diğer erkeği kovalarlar. Bazı kelebekler ise iki stratejiyi de dener. Bazen de dişilerle erkeklerin favori buluşma noktaları olur. Örneğin topoğrafyaya hakim yüksek bir tepe. Üreme dönemindeki pek çok türden dişi ve erkek kelebek üreme döneminde eş bulmak için buraya gelebilir. Bu davranışa literatürde tepe bekçiliği (hilltopping) denir
Sayfa 41Kitabı okudu
En küçük kelebek, en büyük kelebek
Dünyanın en büyük kelebeği Yeni Gine’nin yağmur ormanlarında yaşayan zehirli bir kelebektir: Ornithoptera alexandrae. Kanat açıklığı 28 cm’yi bulur. Bu kelebeği gördüğünüzde kuş sanabilirsiniz. “Ornithoptera” zaten Latincede kuşkanatlı anlamına gelir. Türkiye’nin en küçük kelebeği Mücevher kelebeğidir (Chilades trochylus). Doğada gördüğünüz zaman sinek sanabilirsiniz. Kanat açıklığı 14 mm kadar kısa olabilir. Aynı zamanda dünyanın en küçük kelebekleri arasındadır. Türkiye’nin en büyük kelebekleri kırlangıçkuyruklar ailesinden çıkar. Kanat açıklığı 10 cm’yi bulabilir. Diğer bir büyük kelebek ise Çiftkuyruklu paşa’dır (Charaxes jasius). Paşamızı yazlık bir evin bahçesinde bile görmek mümkündür.
Sayfa 38Kitabı okudu