Her insan içinde tüm insan özelliklerinin ilk belirtilerini taşır ve zaman zaman bu belirtilerin bazılarını,zaman zaman da diğerlerini gösterir,sık sık da her şeyiyle aynı kaldığı halde kendine hiç benzemeyen bir insan olur.
İnsanlar Irmaklar gibidir:Hepsinde su aynı sudur,her yerde birbirinin aynıdır,ama bir ırmak dar,hızlı,geniş,sakin,temiz,soğuk,bulanık ,ılık olabilir. İnsanlar da böyledir.
Evet, aynı şeyi ileride bir daha yapmaması için bir adamın canını yakmak amaca uygun bir davranıştır. Toplum için zararlı ve tehlikeli birinin kafasını kesmek de son derece akıllıcadır. Her iki cezanın da mantıklı bir yanı vardır. Fakat bir işi olmadığı ve kötüleri örnek aldığı için yoldan çıkmış bir insanı hapse atıp, en ahlaksız insanlarla bir arada, hiçbir iş yapmadan boş boş oturtmanın ya da her biri beş yüz rubleden fazlaya mal olacak şekilde hazinenin parasıyla Tulsk ilinden İrkutsk’a ya da Kursk’tan başka bir yere nakletmenin anlamı nedir?”
Başka nedir peki?”
“Sınıfsal çıkarların korunması. Bence mahkeme, bizim de içinde bulunduğumuz sınıf açısından kazançlı olan mevcut düzenin sürdürülmesi için bir yönetim aracıdır sadece.”
Mahkeme ne yapabilirdi ki?” diye sordu Nehlüdov.
“Bildiğimiz katillerden farkı olmayan iki düellocudan birini kürek cezasına çarptırabilirdi.”
Nehlüdov’un elleri yine buz kesmişti ve sinirli sinirli konuşmaya başlamıştı.
“E, ne olurdu?”
“Hak yerini bulurdu.”
“Sanki mahkemenin amacı adaletmiş gibi,” dedi Nehlüdov.
Sonra suçsuzların büyük çoğunluğu oluşturmasının bir nedeni de hepimizin bildiği koşullarda yaşayan bu insanların yaptıklarını suç olarak görmemeleridir.”