Doğu Hindistan Kumpanyası'nın Modern Çokulusluluğu Şekillendirmesi
Dünyayı Değiştiren Şirket
Nick RobinsSözler ve Alıntılar
Kendinden önceki şirketlerden farklı olarak Kumpanya, "tek bir kurumsal beden" olarak kurulmuştu. Bu şekilde örgütlenmenin özellikle Doğu Hint Adaları'na yapılan uzun mesafeli ticaret açısından çok değerli mali ve kurumsal yararları vardı. Hem nakliye açısından hem de yurtiçine yönelik malların satın alınabilmesi için gerekli olan külçelerin temini bağlamında sermaye kaybı oldukça yüksekti. Buna ek olarak yatırımların bir kısmının ya da tamamının kaybına yol açacak hem doğal hem de siyasi riskler oldukça fazlaydı.
Sayfa 48Kitabı okudu
Doğu Hindistan ingiliz şirketin arkasında bıraktığı bir yıkılmış harabe, Abdullah Han Galip'ten bir mısra : Zakhm gardab gaya, Lahu na thama,
"yara gizli olsa da, kan akmaya devam eder."
Sayfa 40Kitabı okudu
Kumpanya akıl almaz bir korkunçlukta bir geçmişi biçimlendirmiş ve aslında yerli halkın (belki de daha binlerce yıl) hiç ihtiyaç duymadığı bir şekilde bir ülkeyi, bir bölgeyi hatta bir kıtayı ve kendi anayurdu ile dünyayı değiştirmiştir.
Bu çokuluslu şirketin tarihini öğrendiğimizde bugünün çokuluslu şirketlerinin yapabileceği acımasızlıklardan kuşkumuz kalmayacak.
Dünya ekonomisini liberalleştirmeye ilişkin tüm çabalara rağmen günümüzdeki küresel ticaret örüntüsünün aslında şirket ticaretinin bir türü olarak adlandırılması daha iyi olacaktır. Bu, Kumpanya çağındakiyle çok büyük benzerlikler taşıyan bir durumdur. Liberalleşme, serbest piyasalarda değil ama genellikle "batamayacak kadar büyük" şirketlerde gerçekleşmiştir. Böylesi durumlarda, Doğu Hindistan Kumpanya'sının garanti altına almak için çabaladığı resmi bir tekele sahip olmaya gerek yoktur.
Sayfa 66Kitabı okudu
Kumpanya kelimesinin ortaya çıkışıysa İtalya'da olmuştur, compagnia kelimesi Latince "ekmeği bölüşmek" anlamına gelen cum panis ifadesinden türemiştir. Compagnia esasında babaların, erkek kardeşlerin, oğulların ve diğer akrabaların emek ve sermayelerini bir araya getirdikleri bir aile şirketidir.
Sayfa 47Kitabı okudu
İngiliz ve Fransız devrimlerini yaşadı, Bengal Devrimi’ni yarattı. Ayaklanmalar gördü, katliamlar yaptı. İmtiyaz beratı karşılığında nice krallara rüşvet verdi, Cromwell’e diz çöktürdü.