Eşitlikçi Dervişan Cumhuriyetleri ve Hasan Sabbah Gerçeği
Faik BulutSözler ve Alıntılar
Aslanlar kendi tarihlerini yazana kadar, gerçeklerle doğrular hep avcıların lehine işleyegelir
Hasan' ın müritleri sadece İranlılardan değil, aynı zamanda Arap, Kürt, Deylemi ve hatta Türkmen oymaklarından oluşuyordu. Meselenin mihenk noktası etnik kavimcilik olmayıp, Ortaçağda belirleyici rol oynayan inanç (sınıf çıkarı, ideoloji) ayrılığıydı. Yani ortodoks İslam ile Batınilik çatışması.
Marco Polo Kimlerden Etkilendi?
Hasan Sabbah hareketinin kötü şöhret yapmasında ve onun kurduğu "terörist Haşhaşiler tarikatının elebaşısı" olarak Avrupa çapında yanlış tanıtılmasında Venedikli İtalyan seyyah Marco Polo'nun rolü büyüktür. İşin ilginç yanı, Polo, Hasan Sabbah'ın mekan tuttuğu o namlı Alamut Kalesi'ne ilişkin hikayelerini derlediğinde, hiçbir canlı gözlem ve izlenime dayanmıyordu. Dayanması da imkansızdı; zira, onun Horasan ile Kirman eyaletlerinden geçtiği 1273 yılında, Hasan Sabbah' ın kurup ardıllarınn devam ettirdiği Alamut Kalesi devletinin (veya beyliğnin) yerinde yeller esiyordu. Hülagu komutasındaki Moğolların, 1256'da Alamut'u kuşatıp yerle bir ederek Hasan Sabbah yanlısı Batınileri çil yavrusu gibi dağıtmalarının üzerinden tam 17 yıl geçmişti. Dolayısıyla Marco Palo'nun gezi anılarından yukarıda alıntıladığımız sözde gözlemler; yani "her tarafa dehşet saçan terörist fedailer, uyuşturucu kullanan fedai militanları, Alamut Kalesi'nin has bahçelerinde şehvet dolu bakışlarla dolaşan ahu gözlü emsalsiz huriler, Ab-ı Kevser ırmaklarıyla gözelerinden süt, bal ve şarap akan pınarlarla süslü gizli Cennet Bahçeleri, vs." etrafında oluşturulan hikayeleri, viraneye dönmüş Alamut'ta yerinde görüp izlemesi mümkün olamazdı.
Nesnel tarihçilerin ısrarla üzerinde durduğu nokta; Hasan Sabbah'ın Mısır'dan döndükten sonra böyle bir teşkilata gereksinim duyduğu; bunların, sırf "sarayda darbe, cinayet" için değil, Sünni Selçukluların veya Haçlıların saldırılarından korunmak gayesiyle kullanıldıkları yolundaki tarihi gerçektir.
Sarp kayaların oluşturduğu uçurumlarla çevrili kalenin içini envai türlü süs bitkisi ve meyve ağacıyla donattı. Düşman kuşatmasına uzun süre dayanabilmesi_ için, Ferhat misali kayaları delmek suretiyle su kaynağını buldu ve dönemine göre .üstün bir mühendislik tekniğiyle suların kaleye ulaşmasını sağladı. Boru, kanal, sarnıç, fıskiye kullanmak suretiyle şelale ve havuz lar yaptırdı. Farsçada cennet anlamına gelen firdevs, aynı za manda şelale ve havuz demektir. İç ve dış kalede tahıl ve yiyecek stoklayıp durdu. Vadideki ağaçlarla araziyi ıslah edip ürüne dönüştüren, kalenin içini "has bahçe" haline getiren Hasan Sab bah' ın savunma amaçlı bu planı, düşmanları tarafından "huri gibi kızlarla afyonkeş fedaileri aşk ve meşk yaptıkları sahte cennet" diye karalandı.
Yaşanılan ortamın, hareketin toplumsal tabanı ile programı üzerinde etkileri olduğu gözönüne alınırsa, bu yüzden İsmaili toplulukların klasik anlamda tek kalıba sığdırılamayacak renkli dünyaları, zengin deneyimleri olduğu söylenebilir. Zira, F. Engels'in işaret ettiği gibi, "açık Batıni oluşumlar, feodal çağda halkçı karakteri olan muhalefet hareketleridir." Kitlesel tabana daha yakından bakarsak, sözgelimi, erken İsmaililik ile Karmali kolunun kır emekçilerine ve ezilenlere dayandığı, bu yüzden sosyal programlarının daha belirgin olduğu görülür.
resmi İslam yahut saraylı gözlüğüyle bakıldığında, muhalif direnişçilerio topyekun "serseri, serkeş, sergerde ve terörist güruhu" sıfatlarıyla anılması; bu arada eylemlerinin de, bir davaya inançtan değil de, mutlaka "dış mihrakların kışkırtmalarından, kadın kız, uyuşturucu ve para pul düşkünlüğünden" kaynaklandığı herzaman iddia edilmiştir. Çünkü aslanlar kendi tarihlerini yazana kadar gerçeklerle doğrular hep avcıların lehine işleyegelir