Ferhat ile Şirin’in Anadolu, Azerbaycan ve Orta Asya rivayetlerindeki olay örgüsü ve motiflerinin karşılaştırmalı bir incelemesine dayanan elinizdeki çalışmada, bu klasik hikâyenin kaynağı ve yayılması ele alınarak; konusu, teşekkülü, klasik edebiyatla ilişkisi, gelenek içindeki yeri üzerinde durulmuş; modern ve geleneksel sanatlardaki yansımalarına da dikkat çekilmiştir. Kökleri, Sasanî hükümdarı Hüsrev Perviz’in maceralı hayatının bir cüzü olarak ortaya çıktığı 6. ve 7. asırlara kadar inen, halk muhayyilesinde geniş bir yer bulup cönklere geçmiş, âşıklar tarafından tasnif edilip hikaye repertuvarlarına alınmış; yazma, taşbaskı ve matbu kitaplar yoluyla asırlardan beri takip edilegelen Ferhat ile Şirin, şüphesiz en tesirli hâline Azerbaycan Türk edebiyatı sahasında büyük şair Genceli Nizami eliyle ulaşmıştır. Anlatının Orta Asya’daki macerasında ise Ali Şir Nevai’nin mesnevisi etkilidir. Anadolu sahasına ait bir yazma, bir taşbaskısı, Azerbaycan sahasından Aşık Ali’ye ait bir tasnif, Radloff tarafından Tarançı Türklerinden elde edilen bir derleme, Sivas anlatması ve Behçet Mahir anlatması olarak başlıklandırılan iki sözlü anlatının da eklendiği kitap, tarihî süreçte alışveriş içinde olduğumuz komşu kültürlerdeki yayılma ve yansımalarıyla daha geniş ölçekte ele alınması gereken hikâyeye dair araştırmaların ilk ayağı sayılabilecek önemli bir deneme olarak ortaya konulmuştur.
Ferhat ile Şirin
Kitabın Yazarı: Anonim
Tür: Halk hikayesi
Ferhat ile şirin, fantastik öğelerle zenginleştirilmiş klasik bir Doğu hikâyesidir. Eser, Ferhat'ın Şirin'e duyduğu temiz aşktan, aşkın yüceliğinden ve aşk uğruna hiçe sayılan canlardan bahsederken, kaçınılmaz son olan ölüm de maşuka kavuşma anlamında destansı bir halk hikayesi anlatılmaktadır.
Efsane ilk olarak İran kültüründe Hüsrev ile Şirin’in hikayesiydi, Anadolu’ya geçtiğinde Ferhat’ın saf aşkı sevildiğinden Ferhat ile Şirin’in aşkı olduğuna inanıldı. Aslında hepsi aşkın farklı yansımalarıydı.
