Komiğin Anlamı Üzerine Deneme

Gülme

Henri Bergson

Gülme Posts

You can find Gülme books, Gülme quotes and quotes, Gülme authors, Gülme reviews and reviews on 1000Kitap.
Gülme, müşterek hayatın bazı gereklerine cevap vermelidir. Gülmenin toplumsal bir anlamı olmalıdır.
Sanatın yegane amacı pratik bakımdan faydalı sembolleri, uzlaşımsal ve toplumsal kabul görmüş genellikleri, kısacası gerçekliği bizden gizleyen her şeyi silip bizi gerçeklikle yüz yüze getirip bırakmaktır.
Reklam
Gü­lünçlük, kişinin şeye benzerliğinin açığa çıktığı boyuttur; insani olayların bizde katıksız bir mekaniklik, otomatizm, yani cansız hareket izlenimi yaratan tarafıdır. Bu yüzden de gülünç derhâl düzeltilmeyi, ıslah edilmeyi bekleyen bireysel ya da kolektif bir kusuru ifade eden Gülme bu düzeltmenin, bu ıslahın ta kendisidir. Gülme insanlar ve olaylardaki özel bir tür dalgınlığı öne çıkartan ve cezalandıran bir toplumsal jesttir.
Hayatın tüm ciddiyeti özgürlüğümüzden gelir. Beslediği­miz hisler, büyüttüğümüz tutkular; düşünüp tarttığımız, yap­maya karar verdiğimiz ve icra ettiğimiz işler; kısacası bizden kaynaklanan ve bize ait olanlar: İşte hayata genelde ciddi ba­zen de dramatik bir boyut kazandıran şeyler bunlardır. Tüm bunları güldürüye çevirmek için ne gerekir? Görünürdeki özgürlüğün ardında, iplerle oynanan bir oyunun gizlendiğini ve şairin dediği gibi hepimizin “ipleri mukadderatın elinde basit kuklalar” olduğumuzu tasavvur etmek yeterlidir.
Sayfa 54 - Kukla neden komiktir?Kitabı okudu
“Bir konuşmacının jestleri, tek tek hiç de gülünç olma­dıkları halde, tekrar edildiklerinde güldürür.” Çünkü canlı, diri olan hayat kendini tekrar edemez. Tekrarın olduğu, tam bir benzerliğin olduğu yerde canlının ardında işleyen bir ma­kineden kuşkulanırız. Birbirine çok benzeyen iki yüz karşı­sındaki izleniminizi tahlil ederseniz, aynı kalıptan çıkmış iki örneğin, aynı mührün iki baskısının, aynı klişenin iki nüshasının aklınıza geldiğini göreceksiniz, yani fabrikasyon bir mamulle karşı karşıya olduğunuzu düşünüyorsunuz. Gülmenin bu örnekteki gerçek sebebi hayatın mekanikleşmeye meyledişidir.
Özetleyecek olursak, aklımız hangi kuramı benimserse benimsesin hayalgücümüzün kendine has çok belirgin bir felsefesi vardır: Tüm insani biçimlerde maddeyi şekillendiren ruhun çabasını görür; bu ruh çok daha esnek, sürekli hareket halinde, yer tarafından çekilmediği için hiçbir ağırlığı olmayan bir ruhtur. Canlandırdığı bedene kanatlı hafifliğinden bir şeyler katar: Böylece maddeye bulaşan gayri- maddilik, zarafet denilen şeydir. Fakat madde direnir, inat eder. Bu yüksek ilkenin sürekli teyakkuz halindeki faaliye­tini kendine doğru çeker; onu kendi ataletine sürüklemeyi ve basit bir otomatizme indirgemeyi ister. Bedenin zekâ ba­rındıran çok çeşitli hareketini bönce katılaşmış kalıplar ha­linde dondurmak, yüzün oynak ifadelerini kalıcı şablonlara oturtmak ve nihayet yaşayan, canlı bir idealle temas içinde sürekli yenilenmek yerine bir tür mekanik iştigalin maddi­liğine dalmış ve gömülmüş görünen bir üslubun damgası­nı bütün bir şahsiyet üzerine vurmak ister. Böylece madde, ruhun canlılığım dışarıdan donuklaştırmayı, hareketliliğini dondurmayı ve nihayet zarafeti söndürmeyi başardığında vücuda gülünç bir hava verir. Dolayısıyla gülünçlüğü tersiyle tanımlamak istenecek olursa, onu güzellikten ziyade zarafetle karşı karşıya koymak gerekecektir. Gülünçlük, çirkinlikten ziyade katılıktır.
Reklam
Geri199
1,000 öğeden 991 ile 1,000 arasındakiler gösteriliyor.