İnsanın olgunluğu, kendisine zulmedeni affetmekle başlar. Ancak affın gerçek manada af sayılabilmesi için intikam almaya gücünün yetiyor olması gerekir.
Somurtkanlık insanları uzaklaştırır, insanı yalnızlaştırır. Hatta somurtkanlık; nefeste daralma, endişe ve kaygının artması ve bunların sonucu olarak da kalpte sıkışmaya dahi sebep olabilir.