Fıtrî yapısı gereği insanoğlu, görülmeyen âleme karşı daima ilgi duymuştur. Bu ilginin tabiî bir sonucu olarak da gayb âlemi ve bu âlemle irtibatlı olduğu ileri sürülen kişiler hakkında, birbirinden farklı hayli yorum ve değerlendirmeler yapmıştır, yapmaya da devam etmektedir. Hele hele gayb âlemi ile irtibatlı olduğu iddia edilen kişinin bizzat kendisinin de gâib olması, insanoğlunun bu âleme olan ilgisini daha da arttırmıştır. Neticede bu alanda, birbirinden farklı yorum ve değerlendirmelerden müteşekkil, oldukça zengin bir kültürel birikim meydana getirilmiştir. İşte gerek dinî gerekse tarihî-kültürel literatürde, gayb âlemiyle ilişkisi olduğu kabul edilip, hakkında fazlaca yorum yapılan ve çeşitli faraziyeler üretilenlerden biri de, âlimlerin çoğunluğunun isminin Hızır olduğunda ittifak ettiği kişidir. Bu kişi, Kur’ân-ı Kerîm’de anlatılan bir kıssadan hareketle, birçok rivayette Hızır ismiyle anılmaktadır. Bu kıssa sadece Kur’ân-ı Kerîm’de değil, değişik râvîlerin rivayetiyle hadis kaynaklarımızda da yer almaktadır. Kıssa’nın hem Kur’ân-ı Kerîm hem de hadis kitaplarındaki anlatımında, Hızır’ın gaybı bildiğine işaret eden bazı ifadelerin yer alması ve bunların sonraki dönemlerde farklı çizgilere çekilmeye çalışılması, bizi bu hadislerin/rivayetlerin metin ve sened açısından incelemeye tabi tutulması fikrine sevketmiştir. Dolayısıyla bu araştırmamızda, ayet ve hadisler gerekçe gösterilerek halen hayatta olduğu iddia edilen Hızır’ın gayb’ı bilip bilemeyeceği hususunu, ilgili hadisler/rivayetler ışığında tetkik etmeye çalıştık. Alanımız gereği de tabii olarak, hadislerin/rivayetlerin metin ve senedlerini tetkike ağırlık verdik. Elbette ki ülkemizde Hızır ve Hızır ile ilgili rivayetler hakkında daha önce çeşitli çalışmaların yapıldığı bilinmektedir. Ancak görebildiğimiz kadarıyla bu çalışmalarda, ilgili hadisler/rivayetler üzerinde geniş kapsamlı bir sened ve metin kritiği yapılmamış, Hızır-Gayb ilişkisi hakkında da detaylı incelemelere girilmemiştir. Biz de imkânlarımız ölçüsünde bu boşluğu doldurmaya ve konunun aydınlanmasına katkı sağlamaya çalıştık. Araştırmamız “giriş” ve “iki bölüm”den oluşmaktadır. Giriş Bölümü’nde, çalışmamıza altyapı olması düşüncesiyle, önce Hızır’ın adı, varlığı, yaşadığı dönem, halen yaşayıp yaşamadığı, İslam öncesi inanışlarda ve İslam tasavvuftaki yeri, kültürel-folklorik yönü hakkında değişik kaynaklardan tespit ettiğimiz genel bilgileri, sonra da gayb âlemi ve gaybî bilgi ve sınırları hakkındaki görüş ve değerlendirmeleri ele almaya çalıştık. Birinci Bölüm’de Kur’ân-ı Kerîm’de "Hızır" adının bulunmadığı noktasından hareketle, Hz. Mûsâ- Hızır(Sâlih Kul/Bilge Kul) kıssası hakkında bazı ilim ehlinin yapmış olduğu değerlendirmelere yer verdik. İkinci Bölüm’de ise muhtevasında Hızır’ın gaybî bilgilere vâkıf olduğuna işaret eden ifadelerin yer aldığı başlıca hadisleri, tahrîc edildikleri kaynakların İslam âlimleri nazarındaki önem sırasını da dikkate alarak, metin ve sened açısından kritik etmeye çalıştık.
