Zerdüşt'ten Firdevsî'ye Sadî'den Şamlu'ya İran'ın Sözlü ve Yazılı Kaynakları
İran Kültürü
Nimet YıldırımSözler ve Alıntılar
yaratılış ve doğuşun sudan oluşu; mısır, hint, iran, asur, babil ve yunan uluslarının evren mitolojilerinin temellerini oluşturur. adı geçen ulusların birçoğunun mitlerinde ilk yaratılışta, ilk var edilenlerin okyanuslar olduğuna inanılır. rig veda'ya göre: "başlangıçta her şey karanlıklar içerisindedir. hiçbir şey aydınlık değildir ve görülmez. her şey sularla kaplıdır." bundehişn'de "ilk yaratılan şeyin gözyaşı olduğu", "her şeyin sudan yaratıldığı" ifade edilir. rivayet-i pehlevi'ye göre: "her şey gözyaşından var edilmiştir."
Sayfa 48Kitabı okuyor
katıksız aydınlıktır, bilirsen eğer karanlık;
baksana hayat pınarı karanlıkar içinde.
mahmud-i şebisteri.
Sayfa 63Kitabı okuyor
müslümanlar arasında zerdüşt ya da mezdiyesna inanışı adıyla bilinen din inananları kur'an'da da belirtildiği gibi [hacc,12:17] "mecus" adıyla anılmaya başladılar. yine onlar kitap ehlinden kabul edilip kendilerine karşı bu kural gereği davranıldı.
Sayfa 21Kitabı okuyor
zerdüşt, eski iran'a tek tanrıcılık/tevhid inancını getirmiştir. onun getirdiği din, tek tanrı inanışını temel alır. ondan önce iranlılar bir kısım tanrılara tapınmakta ve rahiplerin hazırladığı bir tür uyuşturucu, kutsal bir içkiyi içmekle uygulanan "haoma" kültürünü devam ettirmekte idiler. "haoma", bütün evrenin sıvı şekilde doldurulduğuna inanılan hayat tanrısı idi. zerdüşt inanışında daha sonraları "ormuzd" şekline dönüşmüş ve islami kaynaklarda da "hürmüz" olarak yer almış.
Sayfa 13Kitabı okuyor
kapkaranlık gece ve çöl. nereye varılabilir?
yoluma kandil olmazsa, yüzünün ışığı senin.
hafız-ı şirazi.
Sayfa 87Kitabı okuyor
rivayetlere göre zerdüşt, goştap hükümdarına gelerek, "ben allah'ın sana göndermiş olduğu peygamberim." dedi ve mecusilerin ellerinde bulunan kitabı kendisine verdi. o da kendisine iman etti ve mecusilik dinine girdi.
*
ancak zerdüşt dini bir tarafta halk arasında hızla yayılırken, diğer taraftan da eski inanışlarına dayanan geleneksel inanışlar zerdüşt inanç sisteminde birtakım yaralanmalara neden oldu. örneğin, tek tanrıcılık temeline dayanan zerdüşt inanışının tersine eski çok tanrılı inanış sisteminde yer alan eski devir iran tanrıları yeniden iran inanışına sızarak yerlerini almaya başladı. bu yoğun etkileşim sonucu ahura mazda, ehrimen karşısında yer alırken sonuçta zerdüşt'ün tek tanrı inanışına dayanan dini bir tür düalist inanışa dönüştü.
Sayfa 19Kitabı okuyor
Öyle belalar gördüm , o hale geldim ki ben ,
Mutluluk bile görsem onu bela sanarım. ( Mesûd-i Sad-i Selmân )