İslam Ulusları ve Devletleri Tarihi
C. BrockelmannSözler ve Alıntılar
Bermeki Ailesi ve Harun Reşid
Veziri ve Genel Kurmay Başkanı olan Bermeki Ailesini ortadan kaldıran Harun Reşid, başkent Bağdat’ta ve diğer eyaletlerde ayaklanmalar başgösterince sarayını Rakka'ya taşımak zorunda kaldı. İktidarının kalan yıllarını bu ayaklanmaları bastırmaya çalışmakla geçirdi. En son olarak Semerkand’daki isyanı bastırmak için gittiği Tus şehrinde öldü.
Bermekîler
Yahyâ b. Hâlid vezirlik yaptığı on yedi yıl boyunca idarede mutlak bir iktidara ve tasarruf hakkına sahipti. Merkezdeki yüksek dereceli memurları azil ve tayin ettiği gibi valilerin tayininde de halifeye telkin ve tavsiyelerde bulunabiliyordu. Yahyâ’nın vezirlik yaptığı Hârûnürreşîd devri Abbâsî hilâfetinin en parlak dönemi kabul edilir.
Halifenin keyfiyetiyle yokedilen Bermeki Ailesi
Halife Hârûnürreşîd 186’da (802) veziri Yahyâ b. Hâlid’le birlikte hacca gitti. Halifenin oğulları Emîn ve Me’mûn ile birlikte Fazl ve Ca‘fer de bu kafileye katılmışlardı. Dönüşte Enbâr yakınlarında birkaç gün istirahate karar verildi. Halife o anda görünürde bir sebep yokken âniden Bermekîler’in bertaraf edilmesine karar verdi. 1 Safer 187 (29 Ocak 803) Cumartesi gecesi halifenin emriyle Ca‘fer idam edildi. Yahyâ gözaltına alındı ve diğer oğulları hapsedildi. Bermekîler’in bütün serveti müsadere edildi. Hatta bu ailenin yakınları bile cezalandırıldı.
Bermeki Ailesinin Acı Sonunun Sebepleri
Araplar Abbâsîler’in iktidara gelmesiyle devlet idaresine hâkim olan gayri Arap unsura karşı yavaş yavaş harekete geçtiler. Böylece Araplar ile Arap olmayanlar arasında iktidar mücadelesi başlamış oluyordu. Bermekîler’e karşı oluşan grubun başında bulunan Fazl b. Rebî‘, Halife Mansûr devrinden itibaren onlara karşı cephe almış, babası Rebî‘ b. Yûnus’un itibarı sayesinde uzun vadede Halife Hârûnürreşîd’e kendisini kabul ettirmiştir. Fazl b. Rebî‘in halife üzerindeki tesiri yavaş yavaş hissedilmeye başladı. Özellikle hâcib tayin edilmesinden sonra bu tesir çok daha artmıştır.
Sonuç olarak Bermekîler’in bertaraf edilmeleri, devlet ve halife üzerinde nüfuzlarının gittikçe artması, zenginliklerinin Halife Harun Reşid'i bile kıskandıracak bir seviyeye gelmesi ve Arap milliyetçilerinin halife üzerinde tesirli olması gibi sebeplerden kaynaklanmaktadır. Halife Hârûnürreşîd, kendi ifadesiyle, “gökyüzünde iki güneş” istemiyordu.