Kazan Hanlığı Tarihi
Mihail HudyakovKazan Hanlığı Tarihi Sözleri ve Alıntıları
Kazan Hanlığı Tarihi sözleri ve alıntılarını, Kazan Hanlığı Tarihi kitap alıntılarını, Kazan Hanlığı Tarihi en etkileyici cümleleri ve paragragları 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.Kukla hükümdar istemenin en kibar yolu
1530 senesinde Rus diplomatları Kazanlılara aşağıdaki konuşmayı yapmışlardı:
"Bizim padişahımız size şu sözleri söylemeye bizi vekil etti: "Hukuk yolu ile yürüyen ve bizim sözümüzü dinleyen han bizim için makbuldur. Kazan'da böyle bir han olursa ne diye ben onu istemiyeyim?"
Sayfa 104Kitabı okudu
Kutlu darbe
Kazan'da Şah Ali kendisini sevdiremedi. Küçük yaşta olan hanın sarayında Rusların tahakkümü son haddine ulaşmıştı. Hakikatte Kazan Hanlığı'nı hanın hükümeti değil, Rus sefiri Fedor Andreyeviç Karpov idare ediyordu. O, memleketin bütün idare işlerine karışıyordu. Kazan şehrine Rus askerî kıtaları girmişti. Bunlar guya 1505 senesinde
Sayfa 63Kitabı okudu
1530 senesinde harp yeniden başladı. Rusların âdeti mucibince, Rus askerleri iki koldan hareket etti. Piyadeler gemilerle İdil ırmağı ile Kazan'a doğru ilerledi, süvari kuvvetler ise karadan İdil'in dağlık sahili ile yürüdü. Kazan Hanlığı'na yardımcı olarak Nogay mirzası Mamay'ın büyük oğlunun kumandasında Nogay kuvvetleri ve Yağlı'nın kumandasında da Astrahan askerleri geldi. 10 Temmuz'da Rus askerleri Kazan şehrine yaklaştı. Bu hususta Rus vakanüvisleri aşağıdaki satırları kaleme almaktadırlar: "Kazan'ı muhasara eden bu kuvvetler Bulak sahilindeki kale hisarlarını ele geçirmeye muvaffak oldular ve orada yağma yaptılarsa da kaleyi tamamıyla almaya muvaffak olamadılar. Çünkü bu zamanlar Kazanlılar, arabalarla Rus askerlerine getirilen silahları ve bu silahları getiren askerleri esir etmeye muvaffak olmuşlardı. O anda siyah bulutlar gökyüzünü kapladı ve çok şiddetli yağmur yağdı. Kazan kalesine atmak için arabalarla getirilen topları, yağmurlar şehre yaklaştırmaya mâni oldu. Kazanlılar birden kaleden çıktılar ve bütün topları ve diğer teçhizatı ele geçirdiler."
Ön saftaki alayın kumandanı Knez Obolenskiy Lopata da dâhil olmak üzere Ruslar tarafından beş kumandan öldürülmüştü. Kazanlılar ise Atalık Talış'ı kaybetmişlerdi. Bundan sonra Kazanlılar mütareke müzakeresi için Emir Bulat, Apay Oğlan ve Emir Tabay'dan mürekkep bir heyet gönderdiler. Ruslar da mütarekeyi kabul ettiler. Solovyov'un fikrince, Rusların barut, top ve silahlarını kaybetmeleri, Rus kumandanlarını mütarekeyi kabule mecbur etmişti.
Sayfa 79Kitabı okudu
Muhammed Emin Han/Abdüllatif Han
İkisi de çok genç yaşlarda vatanları olan Kazan'dan uzaklaştırılmış, ikisi de yabancı muhitte terbiye edilmiş, ikisi de Rus kuvveti ile tahta çıkarılmış, ikisinin de saltanatı muvaffakiyetsizliğe uğramıştır. İkisi de taç ve tahtından kovularak yekdiğerine tahtlarını bırakmışlar; ikisi de ikinci defa tahtlarına hak kazanmışlardır. Fark şurada idi ki, Muhammed Emin Han Rusya'da, tam bir yabancı muhitte terbiye edilmiş, Abdüllatif ise Kırım'da, Bahçesaray'da terbiye almıştı. Büyük birader Ruslara sıkı bağlanmış olmasına mukabil küçüğü Rusları sevmezdi. Bunun için Rus hükümeti Abdüllatif Hanı 10 sene kadar sürgünde tutarak onun hayatını berbat etti. Muhammed Emin Han öldükten sonra Abdüllatif Kazan'a dönüp yine tahta çıkma hakkını kazandı ise de buna müsaade etmediler
Sayfa 58Kitabı okudu
1506 senesinin ilkbaharında harp yeniden başladı. Ruslar bu defasında Moskova Büyük Knezi'nin 16 yaşındaki kardeşi Knez Dmitriy Uglitskiy'in kumandasında hareket ettiler. Moskova Büyük Knezi Moskova'da kaldı ve fiiliyatta Rus birliklerinin başında F. I. Belyskiy ile A. V. Rostovskiy vardı. 22 Mayıs'ta Rus piyadesi hiçbir mâniye tesadüf etmeden Kazan'a yaklaştı ve İdil Nehri'nin Kazan'ın bulunduğu sahiline asker çıkardı. Bu asker şehre doğru taarruza geçti. Fakat açık ovalığa gelince Kazan kuvvetleri iki koldan taarruza geçerek Rusları perişan ettiler. Rus vakanüvisi bu Rus mağlubiyeti- ni şöyle tasvir ediyor:
"Knez Dmitriy ile Rus askerî reisler, 22 Mayıs'ta Kazan önlerinde karaya çıktılar ve etrafa bakmadan şehre doğru ilerlediler. Gün sıcaktı, Tatarların bir kısmı şehirden çıkıp hücuma geçtiler. Süvarilerin bir kısmı da pusuda durdukları yerlerinden çıkarak arkadan hücum ettiler. Tatarlar pek çok boyar oğlunu öldürdüler ve bir kısmının da bataklıklarda boğulmalarına sebep oldular."
Sayfa 47Kitabı okudu
Sahip Giray Han
Kazan hanlarının en marufu ise Sahip Giray Han'dır. Fakat Kazan'da az kaldığı için kendisini burada gösteremedi. O akıllı ve yüksek malumatlı, kültür sahibi ve müdebbir islahatçı ve cesur bir askerdi. Zengin ve yüksek Osmanlı kültürünün bu talebesi, şimaldeki payitahtı Kazan'ı sevemedi. İstanbul'a gittikten sonra kendisinin ruhuna yakın geniş faaliyet meydanı buldu ve Kazan'ı hatırından bile çıkardı. Kazan'ın en mühim hanlarından biri de hiç şüphesiz Safa Giray Han idi. Rusya'nın amansız düşmanı olan bu han, geniş görüşlü ve gayet muktedir bir siyaset adamıydı. Onun devrinde birbirleriyle mücadele hâlinde olan hanlığın iki firkası, devlet menfaatı için birleşmiş ve bununla Kazan hükümetinin kıymeti, komşuları önünde çok yükselmişti.
Sayfa 162Kitabı okudu
Daha önce Rusya'ya kaçan Edigey'in oğulları ve Kutluğ Timur'un yeğeni Gıyaseddin 3000 askerle birlikte dönerek beklenmeyen bir zamanda Uluğ Muhammed'in Sarayı'na hücum ederek onu kaçmaya mecbur etmiştir. Uluğ Muhammed Han, Kırım'a çekilirken, Gıyaseddin galip sıfatıyla Saray tahtına çıkmıştı. Fakat bir sene sonra
Sayfa 8Kitabı okudu
Rus ayısına güvenmenin sonu
1487 senesinin ilkbaharında Ruslar, Kazan'a karşı büyük bir sefere çıktılar. Ali Han'ın Rus askerini Kazan kalesine yaklaştırmamak için aldığı tedbirleri muvaffakiyetsiz çıktı. 18 Mayıs'da Ruslar, Kazan şehrini muhasara altına aldılar. Muhasara vaktinde Kazan askeri daima kaleden harice çıkış yaparak Ruslara taarruz etti. Rus askerinin arkasında hareket eden Ali Gazi kumandasındaki Kazan süvarileri Rus askerine büyük zayiyat verdi. Ancak Ruslar, Ali Gazi'yi bozguna uğrattılar ve Kazan'ı çember altına aldılar. Kazan'ın muhafızları arasında fikir birliği yoktu. Rusya taraftarları harbi durdurmak ve Ruslarla barışmak propagandasını kuvvetle devam ettiriyorlardı. Herberşteyn'e göre Kazanlılar, Ali Han'ı azledip Ruslara teslim etmişlerdi. 9 Temmuz'da Kazan kalesinin kapıları açıldı ve Rus askeri Kazan kalesine girdi. Ali Han, annesi Fatma Hatun, zevceleri, biraderleri Melik Tahir ve Huday Kul tevkif edilerek Rusya'ya esir olarak gönderildiler.
Sayfa 31Kitabı okudu
Moskova'nın yakılması
1561 yılında Osmanlı hükümeti Astrahan'ı kurtarmak için Rusya'ya ilanı harp edecek oldu. Fakat bu plan ancak 1569 senesinde fiiliyata geçebildi. Bu yılın sonbaharında Kırım ve Türk askerleri Astrahan'ı zaptettiler, fakat onu muhafaza edemediler. 1570 senesinde Rusya hükümeti Osmanlı ile musalaha yapmaya muvaffak oldu. Rus hükümeti Kafkasya'nın Kabarda kısmında kurduğu müstahkem mevkiini yıktı ve oradan çekildi. Fakat Osmanlı Sultanı, Kazan ile Astrahan'ın serbest bırakılmasını talep etti ve Rus çarlarının Türk sultanlarını kendilerinin hakanı olarak tanımalarını ve harac vermelerini istedi. Kırım Hanı Devlet Giray da bunu talep etti ve kendisinin talebini IV. Ivan'ın kayınpederi olan Çerkes Knezi Temrük'ü mağlup ettikten sonra tekrarladı.
1572 senesinin ilkbaharında Kırım ordusu Rusya'ya karşı sefere çıktı. Kırımlılar çevirme hareketiyle Oka Nehri'ni geçip doğrudan Moskova'ya yürüdüler. Rus çarı cepheden kaçarak Moskova'nın etrafindan Yaroslavl şehrine ulaştı. 24 Mayıs'ta Kırımlılar Moskova'yı yaktılar ve bütün şehir yanarak küle dönüştü. Yalnız Kremlin Sarayı yangından kurtuldu. Kazan'ın istila edilmesi ve yıkılmasının intikami, Ruslardan böylece alınmış oldu.
Sayfa 149Kitabı okudu
Moskova kuşatması
Sahib Giray Han'ın Kazan tahtına çıkması ile Rusya'ya karşı harp başladı. Müttefik Kırım ve Kazan kuvvetleri şarktan ve cenuptan Rusya'nın içlerine doğru yürüdüler. Bu muharebeye Astrahan hükümetini de iştirak ettirmek istediler. Kırım Hanı Astrahan'a bu hususta hususi bir heyet gönderdi. Bu heyet han isminden Astrahan
Sayfa 69Kitabı okudu