3. Meta (ne zaman), bir keyfiyettir ki eşyaya zamanda bulundukları için ortaya çıkar.
4. Eyne (nerede), bir keyfiyettir ki eşyaya mekânda bulunmaları sebebiyle ortaya çıkar.
5. İzafet (bağlılık), bir keyfiyettir ki nispette tekrar edilmiştir.
Babalar ve oğullar gibi.
6. Mülk, bir keyfiyettir ki eşyaya hasıl olur; onları bir nesne kuşatıp, intikalleri müntakil olmak sebebiyle bu keyfiyet bulunur.
İnsanın sarıklı ve gömlekli olduğu gibi.
7. Vaz’, bir heyettir ki eşyaya hasıl olur (ortaya çıkar). Bir nesne parçalarının bazısını bazısına nispeti sebebiyle ve dış işlere nispetleri sebebiyle o heyet bulunur. Kalkmak ve oturmak gibi.
8. Fiil, bir keyfiyettir ki eşyanın tesirleri sebebiyle onlara o keyfiyet hasıl olur. Kesici gibi, madem ki keser.
9. İnfial, bir keyfiyettir ki eşyaya hasıl olur, onlar başkasından etkilenmemeleriyle o keyfiyet bulunur. Isıtıcı gibi, madem ki ısıtır.
Hak Teâlâ kudretiyle yeşil cevherin yüksek özünden arş-ı âzamı yaratmıştır ki, onun nurunun büyüklüğü anlatılamaz. Bunun etrafı kırmızı yakut olup, bütün yaratıkların sıfat ve suretler burada nakşolunmuş, resmedilmiştir.
"Hak Teâlâ, yeryüzünde hikmetiyle renksiz, dumansız ve hararetsiz ateşten Cân'ı yarattı, adını Maric koydu. Sonra karısını yarattı, ona da Marice adını verdi. Onların izdivacından Cin taifesi üremiştir. İblis, bunlardandır. Zamanla bu Cin taifesi öyle çoğalmış ki yeryüzünü doldurmuş. Onların asıl sureti insanlarınkine benzer. Fakat bedenleri, meleklerinki gibi latif olduğu için diledikleri şekillere girerler. Nihayet dünyaya sığamayacak kadar çoğalan cinler, Allah'ın emriyle dünya semasına çıkmış ve orada yaşamaya başlamışlar. Bütün Cinler, gece gündüz Allah'a ibadet eder, emirlerine asla karşı gelmezler. Fakat 7 bin sene sonra, cinlerin yeryüzünde kalanları kötülük yapmaya ve kan dökmeye başladılar, ibadeti terk edip Allah'a isyan ettiler. Cenab-ı Allah'ın her yüzyılda bir kendilerine gönderdiği Peygamberi öldürdüler. Böylece 12 bin senede 120 Peygamberi katlettiler."
Sayfa 41 - Erzurum Araştırma YayıncılıkKitabı okuyor