Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar
Nüket EsenSözler ve Alıntılar
Berna Moran’a göre, “yazara dönük biyografik eleştiri sanatçının kişiliği ile eserleri arasında sıkı bir bağ olduğu ilkesine dayanır. Bu ilke başlıca iki amaçla kullanılabilir. 1) Eseri aydınlatmak için sanatçının hayatını, kişiliğini incelemek, 2) Sanatçının psikolojisini, kişiliğini aydınlatmak için eserlerini bir belge gibi kullanmak…”
Ahmet Mithat Efendi’yi Hatırlamak
İlk Türk romancısı olan Ahmet Mithat Efendi 1844-1912 yılları arasında yaşamıştır. Türkçede ilk romanı üreten o değildir ama yazdıklarının niceliği ve niteliğiyle “ilk romancı” olarak adlandırılmayı çağdaşı olan yazarların tümünden daha fazla hak eder. Tanzimat romancılarımız arasında onun kadar çok eser veren yoktur. Fatma Aliye Hanım dışındaki tüm Tanzimat dönemi romancıları –Şemsettin Sami, Namık Kemal, Samipaşazade Sezai, Mehmet Murat, Recaizade Ekrem, Nabizade Nazım– bir veya iki roman yazmışlardır. Ortaya konulan roman sayısı açısından hemen Ahmet Mithat’tan sonra gelen Fatma Aliye Hanım ise, beş roman yazmış olmasına rağmen birçok edebiyat tarihçimiz tarafından Tanzimat romancısı olarak anılmaz bile.
Ahmet Mithat sanat eserleri üreten bir “edebiyatçıdan” dan çok, “avam” bir halk yazarı olarak ele alınmış, bunun dışında görmezden gelinmiştir.
Türkiye’nin modernleşme sürecini başlatan ilk bilinçli adım olan Tanzimat dönemi, pek çok konuda olduğu gibi modern Türk edebiyatı açısından da bir kuruluş dönemidir.
Ahmet Mithat çok sayıda eser verdiği için, külliyatına bakılınca kitapların sadece isimleri ve konuları bile onun hayatı ile ilgili ipuçları vermeye yeter. Eserleri onun kişiliğini ve hayat tecrübelerini aydınlatırken, hayatıyla ilgili bilgiler de eserlerine ışık tutar. Hayat ve külliyat arasındaki bu yakın ilişki Ahmet Mithat’ı, yazara dönük biyografik eleştirinin geçerli olduğu bir yazar yapar.