Öğrenmenin Bilimsel Temelleri
Tevfik AlıcıSözler ve Alıntılar
Pavlov yaklaşık 200 deneyin aynı anda yürütülebileceği dev bir laboratuvara sahipti.
Sayfa 89Kitabı okudu
Çağımız bilgi çağıdır ve bilgi ancak bilimle mümkündür. İnsanlık tarihinin belki de en önemli başarılarından birisi, bilimsel yöntemin kurulumudur. Bilim bir yöntemdir; bilgiye ulaşmanın yöntemidir, fizik, biyoloji, psikoloji, sosyoloji gibi bilim dalları, aynı bilimsel yöntemin farklı alanlara ve olgulara uygulanmasıdır. Bilim dallarını farklı kılan, yalnızca yanıtlama ya çalıştıkları sorular ve bu soruları yanıtlamak için kullandıkları araçlardır.
Ceza bir davranışın silinmesi değildir.
Ceza ile organizmanın öğrendiği şey yeni bir ayırdedici uyaran-davranış bağlantısıdır. Bu bağlantı, hangi ayırdedici uyaranlar eşliğinde hangi davra nışın cezayla sonuçlandığı bilgisini içerir. Bu bilgiden hareketle organizma o uyaranlarla karşılaştığında cezadan kaçınmak için ne yapması gerektiğini öğrendiyse onu yapar. Bu açıdan ceza yeni bir kaçınma davranışının öğrenil mesi sayılabilir. Bu durum bilişsel psikolojide önceden öğrenilmiş bir bilginin hatırlanamaması yani dışarıdan bakıldığında unutulmasına dair açıklama ya benzer. Burada da daha önceden öğrenilmiş, belleğe kayıtlı bir bilginin geri getirilememesi, bellekten tamamen silinmesi anlamına gelmez. Sadece yeni öğrenilen bilgiler, eskin bilginin yerine geçtiği bir başka deyişle üzerine ya zıldığı için ilk öğrenilen bilginin geri getirilmesi engellenir. Bu etkiye "bozucu etki" (interference) denir. Aynı şekilde ceza yoluyla ortadan kaldırıldığı düşü nülen davranış da organizma tarafından unutulmaz. Sadece önceden sonucu ceza olmayan davranış için kurulmuş ayırdedici uyaran-davranış bağlantısı yerini ceza ile sonuçlanan ayırdedici uyaran-davranış bağlantısına bırakır. Bir başka ifadeyle, yeni kurulan bağlantı, davranışı "yapmama" üzerine kurulu olduğu için, halihazırda var olan ayırdedici uyaran-davranış bağlantısı zayıflar ve bu durum davranışın ilgili ayırdedici uyaranlar eşliğinde ortaya çıkma sıklığında bir düşüş gerçekleşmesi ile sonuçlanır.
Sayfa 181Kitabı okudu
(...) öğrenilmiş pek çok davranış, doğuştan getirdiğimiz davranış kalıplarının uzantıları ya da çeşitlemeleri olarak şekillenir.
Sayfa 25 - Kaknüs Yayınları, doğuştan getirilen davranış kalıplarıKitabı okudu
(...) taşın, toprağın, atomların, iyonların, ışığın ve gezegenlerin doğal yasalara uygun davranacağı konusunda hiç kimsenin kuşkusu yoktur. Ancak insanların davranışlarına dair aynı derecede yordanabilir bir düzenlilikten söz etmek mümkün müdür?
Sayfa 19 - Kaknüs YayınlarıKitabı okudu
Pavlov bir koşullu uyaranın, tıpkı koşulsuz uyaran gibi organizmada dü zenli olarak bir tepkiye yol açma etkisini edindikten sonra, başka bir koşulla ma düzeneğinde koşulsuz uyaran gibi kullanılıp kullanılamayacağını sorgu lamıştır. Bu sorunun yanıtımı kendi laboratuvarından G. P. Frolov bulmaya çalışmıştır. Frolov önce bu laboratuvarda yapılan tipik koşullamalardan birini yapmıştır; bir metronom sesini et ile eşleştirerek köpeğin metronom sesine düzenli olarak koşullu salya tepkisi vermesini sağlamıştır. Daha sonra deneyin ikinci aşamasında, kare şeklinde siyah bir levha ile metronom sesini eşleştir miştir. Bu eşleştirmeyi yapmak için siyah levha köpeğin önünde havaya kaldı rilmiş ve hemen ardından metronom sesi sunulmuştur. Ama et verilmemiştir. Köpekler ikinci aşamayı oluşturan bu eşleşmelerin başında yalnızca metro nom sesini duyduklarında salya salgılamışlardır. Ancak bir dizi denemeden sonra siyah levha gösterildiğinde de salya salgılayarak tepki vermeye başla mışlardır Pavlov gerçek bir US kullanılmadan yapılan bu koşulla ma türüne ikincil koşullama (secondary conditioning) adıni vermiştir.
Pavlov bununla da kalmayıp, siyah levha gibi ikincil bir koşullu uyaranın yine bir başka uyaranla eşleşerek üçüncül bir koşullamanın mümkün olup olmadığını merak etmiştir. İlk aşamada koşulsuz uyaran olarak et kullanılan koşullamalarda bunun neredeyse olanaksız olduğunu göstermiştir. Ancak ko şulsuz uyaran olarak şiddetli bir şok kullanıldığında en azından üçüncül bir ko şullamanın çok zor olsa da sonuç verdiğini göstermiştir. Ama onun ötesinde dördüncül bir koşullamanın hiçbir koşulda mümkün olmadığını kaydetmiştir.
Sayfa 87Kitabı okudu
İnsanlar ve güvercinler için görsel uyaranlar işitsel uyaranlardan daha dikkat çeken, daha belirgin uyaranlardır.
Sayfa 79Kitabı okudu