Osmanlı Toplumunda Devlet-Tarikat İlişkilerinin Gelişim ve Değişim Süreçleri
Şeyhler ve Şahlar
Zekeriya IşıkEn Eski Şeyhler ve Şahlar Sözleri ve Alıntıları
En Eski Şeyhler ve Şahlar sözleri ve alıntılarını, en eski Şeyhler ve Şahlar kitap alıntılarını, etkileyici sözleri 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Osmanlı İmparatorluğunda devlet en az din (İslam) kadar bir inanç konusu olup kutsal olarak kabul edilmiş. Dolayısıyla bu dönemde sıklıkla görülecek olan zındık,mülhid gibi dini kıstaslarla izah edilen suçlar ile devlete karşı işlenen suçlar özdeşleştirilmiştir. İslam’a saldırmakla sultana, devlete saldırmak aynılaşmış bu nedenle de aynı şiddetle kovuştuşturulmuş ve cezalandırılmıştır.
Sayfa 12Kitabı okudu
16. yüzyıl başlarında Safevi gailesi sırasında Anadolu’daki kızılbaş toplulukların İrana sempati beslemelerini ve olası işbirliklerini önlemek isteyen devletin, Bektaşi ve Halveti tarikatlarını işe koşması devletleşme dönemindeki en önemli devlet tarikat dayanışmalarından birisidir.
Sayfa 41Kitabı okudu
Devletin özellikle güçsüzleştiği son dönemlerde  şeyhlerin devlet yararına taşradaki problemlerde görev almalarının arttığı anlaşılmaktadır. Özellikle doğu Anadolu’da aşiretler ile problemler yaşayan devletin sık sık bölgede hatırı sayılır bir nüfuzu olan Nakşibendi şeyhlerine müracaat ettiği görülmektedir. Nitekim bir hadiseye göre Kürtler ve aşiretleri ndini vaazlar ile hükümetimize bağlılıklarını teyit etmek ve gayri müslim unsurlarla iyi geçinmelerini sağlamak için Nakşibendi Tarikatı şeyhinden Hacı Yusuf efendinin Hınıs ve Pasinler havalisine gönderilmesi hakkında bilgiler verilmektedir.
Sayfa 41Kitabı okudu
 Yani Şehyler devlet tarafında iken her an yerel güçlerin safına geçebilmektedirler bu onların her şeye rağmen korumaya çalıştıkları özerklik ile uzlaşma ve anlaşma konusundaki seküler becerilerinin de bir tezahürüdür.
Sayfa 44Kitabı okudu
Nitekim bu büyük sempatizan, Muhip, derviş ve mürid taifeleri tarikatın o bölgede oluşturdukları bu güçten sonuna kadar yararlanmakta bu durum tarikata olan teveccühü daha da arttırmakta ve nihayet tarikat zaman zaman “devlet içersinde devlet” görüntüsü kazanacak kadar “güç eşiğine” ulaşabilmektedir.
Sayfa 45Kitabı okudu
Orta ve yeni Çağlar da ihtisas sahibi bürokrat azlığı, diğer taraftan ulaşım, iletişim, güvenlik vb. konularda problemler yaşayan devletin, tarikatlerin organize olmuş örgütlü yapılarına karşı kayıtsız kalması ve onları sisteme adapte ederek faydalanmaması düşünülemezdi.
Sayfa 45Kitabı okudu
Aşçı Dede’nin ”İmtihandan sonra hangi kaleme gitmek arzu edersiniz diye herkese sordular. Fakire de sordular. Gönlüme ciheti askeriye geldi, çünkü askerlik Cenabı Hakk’a giden iki yoldan biridir.”
Sayfa 46Kitabı okudu
Haçova Meydan Savaşı’nda yaşanan bir hadiseye göre savaşın ilk aşamasında alman kuvvetleri Osmanlı ordusunu geri çekilmeye mecbur bırakmış, hatta bir ara padişahın bile esir düşme ihtimali ortaya çıkmıştı. Bu esnada Ordu vaizi Şeyh Hızır Efendi, “Yeniçerilerden oluşan 100 kadar müridi  ile dualar okuyarak alman askerlerine saldırmış, yanındakilerle birlikte şehit oluncaya kadar savaşmış, onun bu hareketi önce Osmanlı ordusunda ki yardımcı sınıfları galeyana getirmiş, ardından da kaçmakta olan askerlerin geri dönerek ordunun toparlanmasını ve zaferi kazanmalarını sağlamıştı.”
Sayfa 47Kitabı okudu
Şeyhin her iki durumda da ciddi bir şekilde merkezin güdümüne girileceği, dönemin siyasi, askeri, sosyal ve kültürel politikalarının tarikatları da yönlendiriceği ve kadim tasavvufi derinlikten uzaklaşılacağını düşündüğü açıkça anlaşılmaktadır. Zira o isminin sultan Süleyman’a söylenmesini istemediği gibi ondan gelebilecek zengin hediyeleri ve vakıfları da peşinen reddetmiştir. Hatta Şeyh ağır bir benzetme yaparak domuz eti yemekle tekkeleri vakıflaştırmayı aynı kefeye koymuştur.
Sayfa 66Kitabı okudu
Otman Baba ise sultanın kendisine gönderdiği florileri çok daha ağır bir teşbihle daha kötü şeylere benzetmiş, bu tür sultan ve devlet yardımlarını velayetin önünde engel olarak görmüştür. Yani irfan dileğiyle “Devlet yardımı ve vakıf malı varsa velayet yoktur.” demeye getirilmiştir. Bali Efendiye göre de “emir ve vezirlerin eteğini tutunmak pisliğe bulaşmaktır. “Bir dervişin emir kapısında bulunması ne kadarda çirkin bir şeydir”.
Sayfa 69Kitabı okudu