Şüpheden Hakikate
İsmail ÇetinSözler ve Alıntılar
Resulullah aleyhiselatu vesselam'ın bütün ashabını hayr, iyilik ve güzellikle yâd et, hiçbirisini kınama.
Hazreti Muaviye'ye yahud Hazreti Ali'ye karşı gelen sahabenin şan ve şerefini ölçecek hangi baba yiğidin kantarı vardır? Ancak saman çöpü kantarıyla, dağdan daha büyük ashabın şerefini tartan, olsa olsa Şii veya Hârici olur. Bilâ istisna
Sayfa 49Kitabı okudu
Kim iyi amel ve hareket ederse, bu kendi lehine; kim de kötülük ederse, bu da kendi aleyhinedir...”(55)
Yukarıdaki ayet-i kerime ve hadisler gibi pek çok şer'i deliller ile de, kulun cüz'i ihtiyâriyyesi vardır, diye beyan buyrulmuş, icad ve yaratmak hususunda kulun hiçbir rolünün olmadığı da ifade edilmiştir. Binaenaleyh hayra meyl ve azmetmek ve hayrı işlemek, sevabı gerektirmediği gibi, günah da azabı gerektirmemiştir. Ancak itaat sevaba, isyan azaba sebebdirler, Sevab Allah Teâlâ'nın fazlıyla, azab O'nun adliyledir. Kul hiçbir şeye müstehık değildir. Bu sırrı ancak ehli keşif ve şuhüd tahkik etmiştir. Öyle ise Allah, tahakküm altına alınamaz. Kul O'nun mülküdür; O ise kendi mülkünde tasarruf eder. Ayâ!.. Sen bir koyunu yere yatırıp ayaklarını bağlarsın, onu kesip yersin. Mülkün olduğu için bunda sakınca görmüyorsun. Ey kader-i İlâhiyye'ye karşı gelen bedbaht, "Hâlık kendi mülkünde tasarruf eder." sözünden niye yüz çevirirsin? Bunu idrak ettinse, onu idrak etmek kolaydır. Halbuki Allah Hakiki Mâlik, sen ise mülkünle birlikte O'nun mülküsün. Mülk mâlikine karşı gelebilir mi?(56
Aliyy-ul-Kâri diyor ki: Kabir azabının varlığı hakkındaki hadisler, mana olarak tevatür derecesine varmıştır. Ehli Sünnet vel'Cemaatin hepsi bu hususta müttefiktirler.
Olaydı halkı islah Hakk'a vacib
Olur muydu bu küfr-u fakr-u ahzân
Mu'tezile mezhebinde olanlar: “Kul fiilinde muhayyer ve kendi fiilinin hâlıkıdır." dedikleri için: "Kula en yararlıyı ve faideliyi yaratmak, Allah'a vacibdir." dediler. Hızır Bey bu beytte onların itikadında olanları reddetmeye işaret ederek der ki: Evvelden beyan
4-Kainat ezeli olmadığına göre Allah Teâlâ kainatı yaratmadan evvel ne yapardı? Eğer bir şey yapmaz idi denilirse, Hâlık'ın muattal kalması gerekir. Yapardı denilirse, bu takdirde âlemin ezeli olması gerekir.
Cevab: Ezelde Cenâb-ı Hakk, Zat ve Sıfatı'yla vasıflanır, Kendisi İradesi'yle, Kudreti'ni icra etmezdi. Tatil, mecbüri ve tabil iradede söz konusudur. Kendi keyfiyle bir şeyi yapmaması tatil değildir. Yahud, “Kün” emriyle meşğul idi." deriz. O'nun "Kün" emri ezeli, bu sıfatın mahsulü olan mahluk yani kainat sonradan var olmuş, hâdistir. Sanatçının bir şey yapmaması irâdi olursa tatil değildir. Allah Teâlâ'nın iradesi dışında bir şey olmaz. Kaldı ki, kainat olmadan evvel Allah Teâlâ takdirle, olduktan sonra da kaza, tedbir ve hükmünü icra etmekle meşğuldür. Neticei meram, O'nun emrinin ezeli olması, emrinin eseri olan mahlukun da ezeli olmasını gerektirmez.
Sayfa 23Kitabı okudu
Kainatın hepsi, kudreti ve yaratması karşısında bir zerre bile değil; O'na inan ve teslim ol. Dua ile O'na yalvar. Ey karga, mevzü'bahsin kaderde olduğu halde, sen Allah'a inanıyorsun. Çünkü, eğer O'na inanıyorsan, neden yaptın, diyemezsin. Hadi ben bir tokat vurdum, "Öf!" dersin, müdafaa edersin, intikam ararsın. Madem ki, kader her şeyi sana cebren yaptırır, bana da bu tokatı sana vurdurmuş; kadere karşı gelmeye ne hakkın var. Yok, herşeyi ben yaparım dersen, her istediğine niye kavuşamıyorsun, her istedigini niye göremiyorsun? Hadi kulağınla gör, gözünle işit, o zaman ben de iddiana teslim olayım. Bunu yapamazsan şu halde ne cebr var, ne de mutlak hürriyet. İşte benim inancım, Cebri ile Mu'tezile fikrinin ortasıdır.
Enbiyâya isnad edilen isyan hakkındaki açık hükümler, tevil edilmektedir. Mesela denilir ki, ya vahiyden evveldir yahud unutkanlık sebebiyledir.
Halbuki onlardan vuku bulan zelle, bize göre kalbe gelen hataralardır. Onların bir an kalb-i şeriflerine gelen ğayn, onların hakkında günahtır. Halbuki bizim kalbimize gelen hatara, azim derecesine ve fiile geçinceye kadar günah sayılmaz, afuv edilir.
Sayfa 39Kitabı okudu