Tanzimat reformlarının yöneldiği en önemli alan maliyede ıslahattır. Osmanlı merkez ve taşra maliye teşkilatı, Batı etkisiyle, bütçe anlayışı, mali hukuk, kamu gelir ve giderleri bakımından yoğun bir reform alanı haline gelmiş, böylece Tanzimat, günümüze kadar uzanan gelişmelerin ilk ve anlamlı bir dönemi olmuştur. Ancak Batı'da toplumsal ve yapısal değişimlerin bir sonucu olan kurumlar, Osmanlı devletinde pratik amaçlarla benimsenirken, toplumsal ve kurumsal yapıdaki direnmelerle karşılaştıkça bekleneni verememiş, amaçlanan bazı yenileşmeler gerçekleştirilememiş, geleneksel finansman kaynakları eski önemlerini devam ettirmişlerdir.
Batı etkisi, Osmanlı maliyesi üzerinde kurumsal değişmeler sağlarken, zamanla siyasi ve ekonomik bir baskı unsuru haline de dönüşmüştür. İç ve dış ticaret hacmindeki genişleme ve üretimdeki artışların, ticaret anlaşmalarına bağlı gümrük tarifeleri ve yabancıların temettü vergisi muafiyetleri yüzünden Osmanlı maliyesine gelir olarak yansıması sınırlı kalmıştır. Nihayet bu Batı etkisi Osmanlı maliyesini ulusal nitelikten gittikçe uzaklaştırmış ve Düyun-ı Umumiye İdaresi'ni da ortaya çıkararak Avrupa'nın mali denetimi altına sokacak koşulları hazırlamıştır.
