GİRİŞ
TÜRK TİYATROSUNA GENEL BAKIŞ
İlk bakışta Türk Tiyatrosu deyince Türkçe konuşan ulusların tiyatrosu anlaşılmak gerekir. Ancak biz burada çağ ve yer bakımından sınırlamalara gittik, yalnız Anadolu'ya yerleşen Türkiye Türklerinin tiyatrosunu ele aldık. Anadolu Selçuklarından başlayarak Beylikler, Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti'nin tiyatro-sunu göz önünde tuttuk, öteki Türk uluslarını bu kapsamın dışında bıraktık. Başta dil olmak üzere soy bakımından kaynağında birçok ortaklıklar bulunan bu Türk ulusları çağlar boyunca birbirlerinden ayrı kalmış, kültür gelişmeleri ayrı yönlerde olmuş, birbirinden ayrı toplumlar durumuna düşmüşler. Öyle ki bunalım birbirine en yaklaştıracak Türkçe'nin gelişimi ve geçirdiği evreler bile bu ayrılığı, bu kopmuşluğu vurgulamıştır. Bu bakımdan bir Azeri tiyatrosu, bir Kazan, Özbek, Türkmen, Kazak, Başkır, vb. Türklerin tiyatrosundan söz açabilmekle birlikte ve her biri tıpkı' Anadolu Türklerindeki gibi, önce geleneksel tiyatrodan daha sonra Batı tiyatrosuna açılmak gibi benzer bir gelişme göstermelerine karşın, yollan ayrılmış, bu toplumlar birbirlerine yabancılaşmıştır. Bu kısa açıklamayı göz önünde tutarak Türk Tiyatrosu kapsamı böylece Anadolu Türkleriyle sınırlandırılmış oluyor. Bu arada tiyatronun kapsamı da düşündürücüdür. Öteki sanatlardan farklı olarak tiyatro bir yandan dram, öte yandan oyunculuk gibi seyirlik olanaklarıyla ikili bir durumdadır. Dram deyince bunun tanımı Eski Yunan dramına oranla yapılmaktadır. Batı tiyatrosu hep bu ortak kaynaktan gelişmiştir. Onun için bugün bile "Bir Türk Tiyatrosu var mıdır?" sorusuyla karşılaşabiliyoruz. Soruyu Yunan dramı m göz önünde tuttukça olumlu yanıtlamak güçtür. Kendimize özgü bir dramımız yoktur. Kaldı ki başta dil olmak üzere Eski Yunan uygarlığının Hıristiyan mirasçısı Bizans bile bin yıllık ömründe değil özgün bir dram yaratmak, ardılı oldu~ Antik Dram örneğinde bir dram bile geliştirememiştir. Eski Yunanla sıkı bir kültür alışverişi içinde bulunan Araplar da bunu yapamamıştır...
