Nilgün Tutal, hazırladığı “Dikkat Ekonomisi” başlıklı Mayıs ayı dosyamızın konusunu şöyle özetliyor: Gelişen iletişim araçları ile insan yaşamında medyanın işgal ettiği zaman giderek artırıyor. Ama hızlanan bir yaşam da söz konusu. Bu hızlı ve akışkan zamanda, kültür endüstrisi, edebiyat, müzik, genel olarak sanat da dahil olmak üzere pazarlama ve reklamcılık, hatta siyaset alanları “müşterisinin” dikkatini çekebilmek, alıkoymak, sadece kendisine bakmasını sağlamak için her gün bir başka strateji geliştiriyor. Bu durumu ele aldığımız dosyamızda edebiyattan siyasete, medya ve kültür alanlarına kadar dikkatin değişen, ekonomikleşen, ekonomikleştikçe de tüm yaşamı kuşatan ve dönüştüren görünümlerine odaklanıyoruz.
Dosyamızın ilk yazısı Fidan Terzioğlu’na ait: “Dikkat Hegemonyasında İnsan Olmak”. Terzioğlu yazısında her birimizin dikkatinin nasıl avlandığını ve bunun ortak yaşamımızda nelere yol açtığını araştırıyor. Sosyal ağ platformlarındaki algoritmaların görünmez işleyişini ve görünür etkilerini ortaya koyuyor. Dikkat ekonomisinin hegemonyasında insan olarak yaşamanın zorlukları ve sorumlulukları üzerine düşünüyor. Son dönemdeki virüs salgını nedeniyle yaşananların, bu hegemonyanın dayattığı uykudan uyanabilmemiz için bir fırsat olabileceğini düşlüyor.
Fırat Berksun “Yoğun ve Hiper Dikkat Arası Geçitler” başlıklı yazısında dikkat biçimlerinin nesle dayalı ayrımlarında işleyen karşıtlıkları irdelemeyi amaçlıyor. Katherine Hayles’in eski ve yeni baskın dikkat biçimleri, yani yoğun ve hiper dikkat arasında çizdiği ayrımın geçişli ara alanlarına odaklanmayı öneriyor. Edebiyat ve sinema arasında özgün bağlantılar kuran bir video deneme üzerinden (Sinemada Noktalama İşareti Olarak Kurgu, 2015, Max Tohline), yoğun dikkatin metinsel olana, hiper dikkatin ise görsel-işitsel olana ait dikkat biçimleri olduğu varsayımını değerlendiriyor.
Pelin Kıvrak “Kısa Roman’ın Yükselişi” başlıklı yazısında edebiyat tarihinin “üvey evladı” olarak görülen ve yirmi birinci yüzyıla kadar yayınevleri tarafından fazla rağbet görmeyen kısa roman türünün son yıllarda özellikle Kuzey Amerika’da dikkat ekonomisinin dinamikleri bağlamında popülerlik kazanmasını ele alıyor. Tarihin, mekânın ve yayınevi ile okur kitlesi arasındaki dengelerin sonucu olarak bazı müstesna coğrafyalar haricinde sürekli arka plana itilen bu türün yükselişinin hem küresel hem de birey odaklı sebeplerine mercek tutuyor ve bu sebepleri kısa romanın biçimsel özellikleriyle ilişkilendirerek ‘kesintisizlik’ ve ‘bütünlük’ tecrübelerinin çağımızda yeniden tanımlanmasını irdeliyor.
“Dikkat Ekonomisi ve Edebî Üretim” başlıklı yazısında Mehmet Özkan Şüküran, dikkat ekonomisi tartışmalarına değinerek, enformasyon ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelerle edebî üretimin ilişkisini açıklıyor. Edebî üretimin, bireylerin enformasyona ulaşmasıyla ve yazar figürünün uluslararası dolaşım kolaylığı sağlamasıyla arttığını ancak bulunabilirliğin zorlaştığını belirtiyor. Bulunabilirliği sağlayan yayıncı ve yazarların bu yeni ekonominin yeni bankacıları olduğunu, ancak edebî üretimle dikkatin ilişkisini içerikten hâlâ bağımsız tutamadığımızı ve dolayısıyla teknolojik determinizmle bunu açıklamanın doğru olmadığını söylüyor.
İncilay Cangöz “Salgının Hiper-Gerçekliği ya da Toplumsalın Gerçekliği” başlıklı yazısında koronavirüs salgını döneminde medya-gerçeklik ilişkisini Baudrillard’ın simülasyon kuramı bağlamında ele alıyor. İmgenin gerçekle bağının koptuğu bir dönemde yaşadığımızı vurgulayan Cangöz, sağlıklı kalmamız için yapılan “evde kal” uyarıları haklı olsa da, bu uyarının temsil biçimlerinin hastalık tehdidi altında çalışmak zorunda kalan kesimleri gölgelediğini, dikkatimizi kaydırdığını ileri sürüyor.
Itır Erhart “Dikkatin ‘En Değerli Para Birimi’ Olduğu Dönemde Ders Anlatmak” başlıklı yazısında Üniversite öğrencisi olduğu 1990’lardan, ders anlatmaya başladığı 2000’lere ve hemen hemen tüm öğrencilerin akıllı telefon sahibi olduğu 2020 yılına kadar geçen süre içinde sınıf ortamında olma deneyimimi, “dikkat” kavramı etrafında tartışıyor.
