ÖZ NEFSİNİ KAVRA, BOĞ...
Mistik Şair, kalbinden beynine doğru bir tütsünün yükseldiğini hissediyor ve bu tütsü kafasının kara tahtasına, kelimesi kelimesine şöyle yazıyordu:
- "Yazıklar olsun sana!.. O büyük zatı tanıdın, onun eliyle buhrana düşüp onun eliyle kurtuldun, ama adam olamadın!.. Belki fikirlerinde "iyi, doğru ve güzel"e karşı yön tutmaya ve eğrilikleri, sapıklıkları anlamaya başladın ama yeter mi? Tuh sana, bir elini cemiyete uzat, öbürüyle öz nefsini kavra, boğ ve topyekûn Allah'a ver!
Sayfa 221 - Yalnız Adam, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
KURTULUŞ REÇETESİ: LÂ YÜKELLİFULLAHU NEFSEN İLLÂ VUS'AHA...
- "Allah "Hiçbir nefse tahammülünden fazlasını yüklemem" diyor!
Bunu Allah söylüyor! demek ki, bana buz dağına yüklense onu lâv hâline getirecek olan bu ateşe karşı gereken tahammül verilmiştir. Bu müjde karşısında daha ne istiyorum? dayandır beni, Allah'ım, dayandır bu ateşe!.."
Sayfa 191 - 192 Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
MÂNEVÎ TASARRUF ALTINDA...
Genç Şair inanma fakültesinin en emin ve kuşatıcı hükmüyle teşhisini koydu:
- "Beni bu hâle getiren ne geçirdiğim kasırga, ne şu veya ne bu fâniye bağlanışım... Ben, O'nu ilk gördüğüm ve sonra uzun müddet yine eski havama daldığım günlerden beri mânevî bir tasarruf altındayım. Beni bu hâle getiren, O'nun tek bir nazarı... Dünyamı yıkan o, bana yeni bir dünya hediye edecek olan da yine O...
Sayfa 187 - 188 Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
ÖLMEYE İZİNLİ OLSAYDIM...
- "(...)Benim dinî hislerim engel olmasaydı, ölüm benim için, yaz günü içilen buzlu bir şerbet kadar iştah verici olurdu!.. Ölebilseydim, ölmeye izinli olsaydım, boynumda bir ip, ayaklarımı yerden kesmek şekliyle ve en korkunç iradeyle ölmeye kadar gidebilirdim..."
Sayfa 187 - Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
MÜTHİŞ ADAM: PASCAL...
(Blaise Pascal) işi dinî inançta bitirmiş ve bir gece, odasında parlayıveren, fışkıran, patlayan bir ışık karşısında kapağı dine ve kiliseye atmıştır. Bu müthiş adam, insan aklının kendi kendisini tekmeleyecek kadar ileri hamlesini getiren, akılla aklı yenen ve "Bana filozofların bahsettiği değil, Peygamberlerin haberini verdiği Allah gerek!" hikmetini yine akılla dile getirebilen kafa...
Sayfa 185 - Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
CALİB-İ DİKKAT DÜŞÜNÜRLER...
Genç Şair aynaya bakıyor ve kendisinden korkuyor. Gözleri iki çapraz hat üzerinde başka başka istikametlere dikilidir ve nereye baktığı belli değil...
Onun bu hâlini gören Peyami Safa: "Bu hâl, Batı edebiyat ve felsefesinin nice büyüklerinde görülmüştür. (Baudelaire), (Maupassant), (Nietzsche)...
Genç Şair: "Onlar benim gözümde, bazı doktorların frengi cinnetine bağladığı, doğrudan doğruya hasta ve illetleri içinde tek çizgili tipler... Onlara madde ötesi tasa, yâni (metafizik) diyebileceğimiz bir teşhisi yakıştıramıyorum. Asıl salim bir ruh ve bünyenin feza boyunca hakikat arayıcılığına giriftar (Goethe), (Rembrandt) ve (Tolstoy) gibi devre devre bunalım yaşayanlar bence daha alâka çekici... Hepsinin başında madde ötesi tasayı daima muhafaza ettiği belli (Sokrates) ve (Pascal) gelir...
Sayfa 184 - 185 Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
GAFLETİ ARAMAK!..
Hızlı hızlı tesbihini çeken Velî'ye sorarlar:
- "Tesbihte ne arıyorsun?" Alınan cevap: - "Gafleti arıyorum!"
Gömleğinde diktiği yeri mütemadiyen söken ve tekrar diken Velî'ye "Niçin?" diye suâl edilir:
"Nefsim beni meşgul etmeden, ben onu meşgul etmek için..." diye cevaplar.
Sayfa 184 - Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
Erenler...
- "(...)Onlar, şimal kutbu, yahut Amerika'nın kâşifi değil, insan ruhunun en varılmaz derinliklerine erişmiş, insan ruhunun topoğrafyasını çıkarmış, insanın nerden gelip nereye gittiğini yıldızdan kandillerle mahyalaştırmış gerçek kahramanlar. Ve ermişlikleri içinde, yakıcı hakikate karşı ateş üstünde oturanlar...
Sayfa 184 - Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
GAFLET; NEREDESİN?..
- "Genç şair aylardır uykusuz... Bir uyuyabilse, evet bir uyuyabilse, bir gece tam uyuyabilse ertesi gün hiçbir şeyi kalmayacağını sanıyor. Tasavvufta ve bazı hâllerde nimet kabul edilen gaflet; neredesin?"
Sayfa 184 - Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
YORGAN ALLAHSIZA KADAR SIĞINAK...
-Ruhu vücudunu öyle törpülemiştir ki, 65 kilo gelirken, 40 küsura düşmüş, midesi bir loka ekmeği bile hazmetme iktidarını kaybetmiş, bir bardak su içse acıdan kıvranacak hâle gelmiştir. Uyku:
Uyku, katillerin bile çeşmesi; / Yorgan, Allahsıza kadar sığınak.
Teselli pınarı, sabır memesi; / Size şerbet, bana kum dolu çanak.
Sayfa 182 - 184 Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
AYNALAR, SÖYLEYİN BANA, BEN KİMİM!
- Bir hâl ki, izâhına hiçbir lisânda kelime yoktur:
Lûgat bir isim ver bana hâlimden; / Herkesin bildiği dilden bir isim!
Eski esvaplarım tutun elimden; /Aynalar, söyleyin bana, ben kimim!
Sayfa 184 - Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
BİR FİKİR Kİ, SICAK YARADA KEZZAP...
- İnsana, ensesinde işleyen kör bir testereden daha ziyâde azap verici bir fikir olabilir mi? İşte:
Bir fikir ki, sıcak yarada kezzap, / Bir fikir ki, beynin zarında sülük.
Selâm, selâm sana haşmetli azap; / Yandıkça gelişen tılsımlı kütük.
Sayfa 183 - Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
GÖZSÜZ GÖRÜYORUM RÜYÂDA NASIL?
- Ve her biri keneler gibi beyin zarının altına yerleşmiş sabit fikirler, yakıcı kurcalayışlar:
Niçin küçülüyor eşya uzakta? / Gözsüz görüyorum rüyada, nasıl?
Zamanın raksı ne, bir yuvarlakta? / Sonum varmış, onu öğrensem asıl?
Sayfa 183 - Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
EVET, HER ŞEY BENDE GİZLİ BİR DÜĞÜM
Ve işte Genç Şair'in "Çile" adında karar kılan şiirine kaynak:
Evet her şey bende bir gizli düğüm;
Ne ölüm terleri döktüm, nelerden!
Dibi yok göklerden yeter ürktüğüm,
Yetişir çektiğim mesafelerden!
Sayfa 183 - Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu
Ve ÇİLE...
Metafizik buhranım neticesi ortaya çıkan "Senfoni":
"Aylarca gezindim, yıkık ve şaşkın.
Benliğim bir kazan ve aklım kepçe,
Deliler köyünden bir menzil aşkın
Her fikir içimde bir çift kelepçe."
Sayfa 183 - Metafizik Buhran, 2. Baskı 1976, Büyük Doğu YayınlarıKitabı okudu