İktisadi bunalımların doğrudan nedeni ile, işte bu üretilen engin meta miktarı ile, nüfusun ödenebilir istemi arasındaki boşluktur.
Kapitalizm, yerini sosyalizme ve özel mülkiyet de toplumsal mülkiyete bıraktığı zaman, meta üretimi, kökünden nitelik değiştirir: sosyalist, planlı, üretim araçlarının özel mülkiyeti üzerine değil, ama toplumsal mülkiyeti üzerine kurulu bir meta üretimi durumuna gelir.
Ürünlerini değişime sokan küçük üreticiler ekonomisinde basit mera üretimi adı verilir. Yalınç meta üretiminin, kapitalizm ile, önemli bir ortak özelliği var. Kapitalizm gibi, o da üretim araçlarının mülkiyetine dayanır. Bu nedenle de, kaçınılmaz bir biçimde, kapitalizmi doğurur.
Her ülkedeki sosyalist devrim, dünya devriminin bir parçasından başka bir şey değildir. Ama bu devrim, her ülkenin işçi sınıfı, halk yığınları tarafından gerçekleştirilir. Ismarlama olmaz ve dıştan zorlanmaz, kapitalizmin içsel ve uluslararası çelişkilerinin kızışması sonucu gerçekleşir.
Tarih boyunca, insanlar, doğa üzerindeki egemenliklerini büyük ölçüde artırmışlardır.
Kapitalizmin avukatları, şişine şişine, onun “uygarlaştırma görevi’nden sözederler. Kapitalizm, derler, eskiden geri bir durumda bulunan halklara, ilerlemeyi öğretti. Bundan daha büyük bir yalan yoktur. Gerçekte, kapitalizmin evrenselleşmesi, insanlığın engin çoğunluğunun, sanayice gelişmiş az bir sayıdaki ülkenin tekelci sermayesine kul köle olması sonucunu vermiştir. Dünya kapitalist sistemi, egemenlik-bağımlılık ilişkisi üzerine, baskı ve sömürü üzerine dayanır.
Kapitalizm, anarşinin egemen olduğu bir toplumsal rejimdir, yani üretim, kapitalizmde planlı değildir. Sermaye yüzlerce ve binlerce işçinin çalışmasını, her işletme içinde ayrı ayrı örgütler. Ama toplumsal üretimin bütünü içinde özel mülkiyete bağlı rasgele davranışların egemen olduğu, karışıklığın arttığı görülür.
Burjuva toplumda, reklamcılığın ticaretin itici gücü olduğu sık sık yinelenir. Burjuvazinin siyasacıları ile kapitalist yaşam biçimi propagandacılarının satılacak oldukça özel bir malları var: öbür halklara kabul ettirmek istedikleri rejim. Bu yüzden tecimsel reklamcılığın tüm kuralları içinde kapitalizmin övgüsünü yaparlar.
Sermaye kavgadan gürültüden kaçar, korkak yaratılıştadır. Bu doğru ama tüm gerçek bu kadar değil. Yeterdi kar olduğu zaman sermeye gözüpek kesilir. %10’luk bir kar sağlayın, sermaye hangi iş olursun kabul edecektir. %20’de kızışır, %50’de çılgınca bir ataklık içimdedir, %100’de tüm insanlığın yasalarını ayaklar altında çiğner ve %300’de, sonunda darağacı tehlikesi bile olsa, işlemeyeceği suç yoktur.
Bir yabanılın, kovaladığı bir av hayvanına attığı ilk taşta, bir yemişi düşürmek için kullandığı ilk sopada, bir maddeden, bir başka maddeyi elde etme amacıyla yararlanıldığını görüyor ve böylece sermayenin kökenini buluyoruz.