Can alıcı noktalar ön plana çıkarılırsa Mondros anlaşma hükümleri
1. Çanakkale ve İstanbul Boğazları açılacak ve buralardaki is-tihkamlar (siperler), Galip Devletler (İngiltere, Fransa ve İtalya) tarafından işgal edilecekti. ( Madde 1)
2. Türklerin elindeki savaş tutsakları ile özellikle tüm tutsak Ermeniler serbest bırakılacaktı.
Fakat, Galip Devletler' in elindeki Türk esirler geri verilmeyecekti. (Madde 4)
3. Suriye, Irak, Hicaz, Yemen, Trablusgarp ve Bingazi'de Osmanlı kuvvetleri teslim olacaklardı. (Madde 16-18)
4. Kafkaslardaki Osmanlı kuvvetleri savaş öncesindeki sınırın gerisine çekileceklerdi. (Madde 12)
5. Toros Tünelleri işgal edilecek, bütün demiryolları, telsiz ve Telgraf kabloları galip devletlerin görevlileri tarafından denetlenecekti. (Madde 10, 1 2, 15)
6. Doğu illerinin altısında yani Erzurum, Van, Bitlis, Harput (Elazığ), Sivas ve Diyarbakır'da (Vilayat-ı Sitte) karışıklık çıkacak olursa, galip devletler buraları işgal edebilecekti. (Madde 24)
7. Bütün bunlardan da daha önemli olarak galip devletler, kendi güvenliklerini tehdit edecek bir durum karşısında herhangi bir stratejik noktayı işgal etmek hakkına sahiptiler. (Madde 7)
Aynca, Mondros Ateşkes Antlaşması'na ustalıkla yerleştirilmiş kimi maddeler de, doğal kaynaklara (kömür, petrol) ve denizciliğe ait ağır hükümlerin yanısıra, bakanlıkların galiplere her türlü bilgiyi vermesine ilişkin kurallar da vardı. Savaşı kazanan galiplerin, Anadolu 'yu bir uçtan bir uca işgal etmek niyetinde oldukları açıkca görülüyordu.
Şerafettin Turan, Türk Devrim Tarihi,!. Kitap, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1991, s.69.
4- Yenigün Gazetesi, 2 Kasım 1918, Selahattin Tansel, Mondros'tan Mudanya'ya Ka-
dar, lstanbul, MEB Yayınlan, 1991, s.26
5- Ergün Aybars, Türkiye CumhuriyetiKitabı okudu
Dahası, on altısında aşık olurlar
ilk kez,
sonraları birçok kez aşık olacaklar,
yaşamlarında bir tek kez
sevecek soydan
değillerse.
...
biz acılarımızla kurşuna dizildik ta asırlar önce
sağanak altında
kimimiz buz yemiş, yağmur içmiş
kimimiz henüz on altısında!
Sayfa 157Kitabı okudu
Biz yorgun gençleriz, on altısında, on yedisinde, on sekizinde, on dokuzunda yorgun gençler. Yaşam bizi alıyor sallıyor, yoruyor, savuruyor, hiçbir şey vermiyor. Bu ülkenin en yorgun insanı gençler. Ah şunu bir bilseler.
Sayfa 115Kitabı okudu
"Birey kendi yaşamına, kendi içinden gelen bir şey katmamaktadır. On altısında öldü, altmışında gömüldü dediğimiz kişilerdir bunlar. Tamamıyla ait olma içinde geçen bir hayat. Bu insanlar için diğer insanların ne dediği, ne gördüğü onların gerçeklerini tayin eder, kendi hayatlarının anlamlarını başkalarının vermelerini beklerler."
Sayfa 159Kitabı okudu
İstiklalin, ülkenin ve halkın mevcut olduğu Gök Türk ülkesinde insan hayatını düzenleyen mutlaka bir kanunlar sistemi de olması gerekmektedir. Orhun kitabelerinde bildirildiği üzere, Gök Türk Devleti'ndeki kanunlar bütününe " töre" deniyordu. Kitabelerde töre kelimesi on bir yerde geçmekte, bunun altısında il (devlet) deyimiyle birlikte kullanılmaktadır. Diğer beş yerde de il ile alakası açıkça belirlidir. Bu da Gök Türk Devleti'nin töre'ye (kanuna) ne kadar bağlı olduğunu göstermektedir. Bir başka deyişle, devletin varlığı törenin varlığına sıkı sıkı ya bağlı idi: "Devleti ellerine alıp töreyi tesis ettiler...", "Ey Türk bodunu devletini, töreni kim bozabilir'?", "Kazandığımız devlet ve töremiz öyle idi.", "...devletin töresini terk etmiş...", "O (İlteriş), atalarının töresine göre bodunu (milletini) teşkilatlandırdı...", "Töre gereğince amucam tahta oturdu.... "
