Şark meselesinin, Avrupa'nın emellerine ve menfaatlerine uygun olarak çözülmesini bekleyenler, ortaya çıkan her türlü karışıklık karşısında bugün yanılmışlardır. Yanılmalarının gerçek sebebinin ne olduğunu anlamaya çalışmalıdırlar. Bana kalırsa bunun sebebi, Osmanlı Devleti'nde yaşayan farklı milletlerin doğası, adet ve emelleri ile ülkenin coğrafi konumu, etnografyası ve tarihi olaylarıyla ilgili bilgilerinin açıklayıcı olmamasıdır.